Tarix fakulteti n. O`. Xolmatov O`rta osiyo arxelogiyasi: tosh asri

Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasi va madaniyatning o‘ziga xos xususiyatlari

- Markaziy Farg‘ona madaniyatiga oid yodgorliklar asosan Sirdaryoning yon terrasalari, qadimgi Damko‘l, Achchiqko‘l atroflari, Sariqsuv o‘zanlari bo‘ylab joylashgan bo‘lib, ularda madaniy qatlamlar saqlanmagan. - Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasi payraqali-uchirindili, payraqali qismida mikropayraqalarning salmog‘i nihoyatda yuqoriligi bilan xarakterlanadi. Xususan, tosh buyumlar to‘plamida payraqa va miropayraqalarning salmog‘i 50-60%ni, shu to‘plamda esa mikropayraqalar (4-7 mm) salmog‘i-80-90% ni tashkil etadi.

Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasida ishlov berilgan tosh buyumlar 70-85% ni, ishlov berilmagan tosh buyumlari 15-30% ni tashkil etadi.

- Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh buyumlari asosan kichik o‘lchamli chaqmoqtoshli qayroqtoshlardan yasalgan.

- Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasining o‘ziga xos xususiyati mikropayraqalarning ichki (astar) tomonidan ishlov berilgani, tosh o‘zaklarining pastki qismi yupqalashtirilib borilgani bilan izohlanadi.

- Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasida kichik o‘lchamli, sirtida qayroqtosh po‘stlog‘i qoldiqlari saqlanib qolgan uchirindilardan yasalgan qirg‘ichlar, mezolit va hattoki so‘nggi paleolit davri toshga ishlov berish texnikasi kuzatiladigan ponasimon qurollar, tik ish maydoniga ega bo‘lgan qirg‘ichlar ko‘plab uchratilgan.

- Markaziy Farg‘ona madaniyati tosh industriyasi uchun elka qismiga to‘mtaqlash usulida ishlov berilgan mikropayraqalar, qiyshiq ko‘rinishli ustki kesim qismiga ishlov berilgan payraqa qurollari, geometrik shakldagi mirolitlar xarakterli emas. SHuningdek, yodgorliklardan qayroqtosh qurollari, o‘tkir uchli qurollar, yirik o‘lchamli uchirindi qurollari, silliqlangan tosh qurollari hamda suyak qurollar, sopol buyum parchalari topilmagan. – Zikr etilgan xususiyatlar Markaziy Farg‘ona madaniyatini O‘rta Osiyo neolit madaniyatlari kesimida tog‘ mintaqasi mezolit, neolit jamoalari madaniyati turkumiga kirishiga ilmiy asos beradi.