Tarix-7 2017.(Uzb). indd

«Sali haqiqati». Xlodvig buyru-
g‘iga binoan yozilgan franklarning 
an’anaviy odatlari to‘plami «Sali 
haqiqati» deb nomlangan. Bu to‘plam Yevropadagi eng 
mashhur odat huquqlari yodgorligiga aylanadi. To‘plam-
ning nomi unga faqat franklarning sali qabilasi qonunlari 
kiritilganligini  ang latadi.
Qirol, aslida, bu qoidalar orqali biror narsa izohtalab 
bo‘lsa, buning uchun qirolga murojaat qi  
linishi, u esa o‘z 
manfaatlari yuzasidan javob berishini o‘z oldiga maqsad 
qilib qo‘ygan. Ulardan tashqari, qirol «Sali haqiqati»ga 
qadimgi odatlardan o‘ziga foyda keltiradiganlarini kiritgan. 
Natijada, qadimgi odatlardan qirolni qoniqtirmaganlari 
unutilib, foydalilari to‘plamda batafsil yoritilgan. «Sali 
haqiqati» franklarda qirol hokimiyatining kuchayganini 
ko‘rsatadi.
Shunday bo‘lsa-da, «Sali haqiqati»da franklar hayo-
ti, ularning urf-odatlari, xo‘jaligi, diniy e’tiqodlariga oid 
ko‘plab ma’lumotlar mavjud. Jumladan, yerning boshqa 
xo‘jayinga o‘tishi «sotuv chi»ning yeridagi yashil shoxcha 
yoki poyaning «oluvchi» yeriga berilishi bilan tasdiqlangan. 
Bu kelishuvni farzand va nabiralar ham qonuniy deb bi-
lishgan.
8-rasm. Xlodvig «Sali 
haqiqati»ni o‘qib 
eshittirmoqda

---

17
I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI
1. Sizningcha, nima sababdan varvar qirolliklari 
orasidan faqat franklar davlati saqlanib qol-
gan?
2. Nima sababdan franklardagi benefitsiy, senyor, 
allod, vassal kabi atamalar lotin tilidan olingan?
3. Qirol Xlodvig nega unga qarshi chiqqan jangchini 
darhol jazolamasdan, harbiy ko‘rik paytidagina 
chopib tashlagan?
4. «Sali haqiqati»ni qanday hujjat deb hisoblaysiz? 
Unga tavsif bering. Nima uchun hujjatni Xlodvig 
o‘qib eshittirmoqda?