Tarix-7 2017.(Uzb). indd

27-rasm. Meshko I

---

I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
37
8-§. SHARQIY SLAVYANLAR. KIYEV RUSI
Sharqiy slavyanlar joylashuvi, ijtimoiy tuzum i. Shar- 
qiy slavyan qabilalari: drevlyanlar, rodim ichlar, tiverlar, 
dregovichlar, vyatichlar, sevoryanlar va hokazolar ilk o ‘rta 
asrlarda D n ep r daryosi havzasida yashaganlar. K eyincha- 
lik aynan shu qabilalar birlashuvidan Kiyev Rusi davlati 
vujudga kelgan.
Arxeologlar slavyanlarning dehqonchilik va chorvachilik 
bilan shug‘ullanganliklarini qazishmalardan topilgan m ehnat 
qurollari, kulolchilik buyumlari, jez va kum ushdan yasal- 
gan zeb-ziynatlar orqali aniqlashgan.
V izantiyada V III asrda yozilgan «Ziroatchilik qonun- 
lari»ga k o ‘ra, qishloq jam oasining a ’zolari — erkin deh- 
qonlarning yerlari alohida b o ‘lib, ular bug‘doy, tariq, arpa 
va boshqa donli ekinlar yetishtirganlar. Qabilalar hayotiga 
oid m uhim masalalar xalq yig‘ini — «veche»da m uhokam a 
etish bilan hal qilingan. Slavyanlar yo‘lboshchilari — otliq 
drujinachilar faqat o ‘z hududlarini him oya qilibgina qol- 
may, qo ‘shni o ‘lkalarga yurishlar ham uyushtirishgan.
28-rasm. Aka-uka Ryurik, Sineus va Truvorlarning
Rusga kelishi

---

38
I BOB. O RTA ASRLARNING IL K DAVRI
Davlatning tashkil topishi. Y ilnom alarda yozilishicha, 
Sharqiy slavyan qabilalari varyaglarga (skandinaviyalik nor- 
m annlarga) elchi jo ‘natib, ulardan o ‘zlariga knyaz yubo- 
rishlarini so‘raydi. Bu taklifga binoan uch aka-uka: Ryu­
rik, Sineus va Truvorlar Rusga kelib, Ryurik Novgorodda, 
Sineus Beloozeroda, Truvor Izborskda knyazlik qiladilar. 
K o‘p o ‘tm ay ukalari vafot etib, Ryurik yakka hukmronlik 
qila boshlaydi.
Ryurikning vafotidan so‘ng, o ‘g‘li Igor yosh b o ‘lganligi 
sababli hokim iyat uning qarindoshi Olegga o ‘tadi. U ning 
boshqaruvi davrida Kiyev Rusi tarixida m uhim voqealar 
b o ‘lib o ‘tadi. Oleg 882-yilda o ‘z lashkari bilan Kiyevni 
egallab, ayni paytda Kiyev Rusi n o m in i olgan davlatga 
asos soladi.
Oleg va keyingi knyazlarning asosiy vazifalari: Xazar 
xoqonligi zulm idan ozod b o ‘lish, sharqiy slavyan qabilala- 
rini birlashtirishni davom ettirish, tashqi dushm anlardan 
davlat chegaralarini asrash, Vizantiya bilan m anfaatli sav- 
do m unosabatlarini o ‘rn atish d an iborat b o ‘ladi. Slavyan 
qabilalarini birlashtirish siyosati shimolda Ladoga ko‘lidan, 
janubda D neprning quyilishigacha yerlarning Oleg qo ‘lida 
to ‘planishiga im kon beradi. Oleg Vizantiya bilan manfaatli 
shartnom a tuzadi. U nga ko‘ra, Rus savdogarlariga Vizan- 
tiyada bojsiz savdo qilishga ruxsat beriladi.
Igor o ‘z knyazligini (912—945) k o ‘ch m anchi bijanak 
q ab ilalarig a qarshi u ru sh d a n b o sh lay - 
di. Tuzilgan shartnom a K onstantinopol 
to m o n id an bajarilm aganligi tufayli Igor 
V iz an tiy a g a q a rsh i ikki m a rta y u rish
qiladi. N atijada Vizantiya jangsiz tinch- 
lik sh a rtn o m a sin i tu zib , k a tta o ‘lp o n
to ‘laydi.
Ig o r 9 4 5 -y ild a d rev ly an q a b ila la ri 
b ila n t o ‘q n ash u v d a h alo k b o ‘lg an id an
so‘ng, uning rafiqasi Olga o ‘g‘li Svyato­
slav balog‘atga yetgunicha Kiyev knyaz-