Tarix-7 2017.(Uzb). indd

bug‘doy bilan t o ‘lansa, pilla boqqan xonadonlar soliqni
gazlama bilan ham to ‘laganlar.
S h ah arlar va hunarm andchilik. K ayfin, Chendu va
Uchan shaharlari X itoyning yirik savdo va hunarm and­
chilik markazlari edi. Xitoy savdosida suv y o ‘llari alohida
aham iyat kasb etgan. K o ‘p ch ilik shaharlar dengiz yoki
daryo b o ‘ylarida, suv va quruqlikdagi savdo y o ‘llari ke-
sishgan joylarda vujudga kelgan.
Shaharlarning o ‘sishi hunarmandchilikning jadal rivoj-
lanishini ta’minlagan. Xitoyda, ayniqsa, hunarmandchilik­
ning an ’anaviy turlari: kulolchilik, chinni buyumlar ish ­
lab chiqarish taraqqiy etgan. X itoy shaharlarida k o ‘plab
do‘kon va ustaxonalar joylashgan edi.
Xitoyning janubida hunarm and-to‘quvchilar shoyi gaz-
lamalarning o ‘nlab xillarini tayyorlaganlar. XII asrda ipak-
dan shoyi s o ‘zana — panno t o ‘qish ixtiro qilinib, keng
tarqalgan. Xitoyda paxtachilik ham tobora keng rivojlanib,
XIV asrdan undan gazlama tayyorlash y o ‘lga qo‘yila bosh-
lagan.
Osiyo paxtasining vatani Hindistondir. Undan so‘ng
paxta O ‘rta O siyoga kirib kelgan. X itoyga paxta
urug‘ini dastlab yurtimiz savdogarlari olib borish-
gan.
Sex a ’z o si b o ‘lish X ito y hunarm andlari u ch u n m a-
jburiy edi. Yevropadagi kabi Xitoydagi sexlarda ham xalfa,
shogirdlar soni, ularning ish sharoiti, tayyor hunarmand­
chilik buyum larini sotish, hunar sirlarini saqlash qat’iy
nazorat qilingan.
M o ‘g‘ullar istilosi. Dastlab Xitoyning shim olida tuzil-
gan m o ‘g ‘ullar davlati Xubilay xonligi davrida o ‘z ta’siri-
ni m am lakatning markaziy va janubiy hududlariga ham
o ‘tkazadi. X ito y 1 2 7 9 -y ili t o ‘liq b o ‘ysu n d irilib , yangi

---

134