Тарқатма ва тақдимот материаллари

Мантиқий текшириш дейилганда статистик маълумотлар мазмунини текшириш тушунилади.
Арифметик текшириш деб ўзаро боғлиқ бўлган маълумотларни сон жиҳатдан текширишга айтилади.
Статистик кузатиш материалларини текшириш ва қабул қилиш давомида икки типдаги хатоликлар аниқланиши мумкин: қайд этишдаги хатолар ва репрезентатив хато. Қайд қилишдаги хатолар ҳодисани кузатиш формулярига ёзаётганда ёки маълумотларнинг мазмунини нотўғри тушуниб қайд этиш туфайли юзага келади.
Қабул қилишдаги хатолар ўз навбатида тасодифий ва мунтазам хатоларга бўлинади. Тасодифий хатолар ҳар хил кўринишга эга бўлиб ёзувдан тушириб қолдириш ва санашда хатоликка йўл қўйиш, кузатувчининг толиқиши, чарчаши туфайли рўй бериши мумкин.
Мунтазам хатолар ҳар доим бир йўналишда бўлади ва умумий кўрсаткичларга кучлироқ таъсир кўрсатади. Мунтазам хатолар била туриб ва билмасдан йўл қўйилган хатоларга бўлинади.
Билмай туриб қилинган мунтазам хатога аҳолини рўйхатга олишда ёшни бутунлаштириб кўрсатиш мумкин. Одатда 78 ёки 81 ёшли қариялар 80 ёшдалар деб айтилади.
Репрезентатив хато деб бош тўплам билан танлама тўплам натижалари ўртасидаги тафвутга айтилади. Бу хато фақат танлама кузатишга хосдир.

3-МАВЗУ. СТАТИСТИК ЖАМЛАШ ВА ГУРУҲЛАШ

Режа:
1. Статистик жамлаш мазмуни ва уни масалалари.
2. Статистик гуруҳлашнинг моҳияти ва уни ижтимоий-иқтисодий ҳодисаларни таҳлил қилишдаги аҳамияти.
3. Статистик гуруҳлаш турлари.
4. Статистик гуруҳлашни тузиш принциплари.
5. Статистик гуруҳлаш ёрдамида ечиладиган иқтисодий масалалар.
6. Кўп ўлчовли гуруҳлаш ва уни тузиш йўллари.

Статистик кузатиш маълумотларини тўплаш, бир тизимга солиш, қайта ишлаш, умумлаштириш босқичи сводкалаш ва гуруҳлаш деб юритилади.

Статистик сводкалаш – бу тўпланган маълумотларни илмий текширишдан кўзланган мақсад ва вазифалар нуқтаи назаридан қайта ишлашдир.
Агар маълумотлар жуда кўп бўлмаса, уларни ўсиб бориш ёки камайиб бориш тартибида бир тизимга солиш, яъни ранжирланган қаторларни тузиш мумкин. Агар кузатиш маълумотлари кўпсонли бўлса, бу ҳолда уларни гуруҳлашлар ёрдамида бир тизимга солиш мумкин бўлади.