Тарқатма ва тақдимот материаллари

Бевосита кузатишда кузатувчи ўрганилаётган тўплам бирликларини бирма-бир кўриб, санаб, тортиб ва ўлчаб, кейин рўйхатдан ўтказади. Ҳужжатли усулда эса керак бўлган маълумотлар фақат махсус ҳужжатлардан олинади. Савол-жавоб усулида кузатилаётган шахсларга саволлар берилиб, олинган жавоблар кузатиш варақасига ёзилади. Бу усулда сўралувчидан ҳеч қандай ҳужжат талаб қилиниши мумкин эмас. Бу усулга аҳоли рўйхатини мисол келтириш мумкин. Сўроқ-жавоб усули ўз навбатида учга бўлинади: оғзаки усул; ўз-ўзини қайд қилиш усули; корреспенденция учули.
Оғзаки усулда, кузатиш органлари томонидан махсус тайёрланган шахслар кузатилаётган шахсларга оғзаки савол бериб жавоб оладилар. Олинган жавоблар варақага ёзилиб, кейин умумлаштирилади.
Ўз-ўзини қайд қилиш усулида кузатувчи махсус тайёрланган сўров варақасини кузатувчиларга тарқатади ва маълум вақтдан сўнг тўлдирилган варақаларни йиғиштириб олади. Бу усулда саволларга жавобни кузатилаётган шахсларнинг ўзи беради ва ўз қўли билан савол варавасини тўлдиради.
Зарур бўлган маълумотларни ихтиёрий корреспондентлар орқали ҳам тўплаш мумкин. Бу эса корреспенция усули ҳисобланади. Бунга мисол Германияда чорраҳаларда ихтиёрий валантерлар туриб (камида уч киши) йўл қоидасини бузган ҳайдовчилар ҳақидаги маълумотларни полиция ходимларига юборишларини келтириш мумкин. Охиргилари эса ҳайдовчиларга нисбатан чора белгилайдилар. Уларни ўзаро учрашуви таъминланмайди. Валантёрларга тўла ишонилади.
Статистик кузатишнинг дастурий-услубий масалалари қуйидагилардан ташкил топади: кузатиш мақсади ва вазифалари; кузатиш дастури; кузатиш объекти ва бирлиги; кузатиш формуляри ва йўриқнома.
Кузатиш дастури – бу кузатиш давомида йиғилиши керак бўлган саволлар ёки қайд қилиниши лозим бўлган белгилар ва кўрсаткичлар рўйхатидир. У қисқа, тушунарли бўлиши керак ва фақат аниқ жавоб олиниши мумкин бўлган, шубҳа туғдирмайдиган ва бир-бирининг жавобларини назорат қила оладиган саволлардан ташкил топган бўлиши керак. Дастур тузиш статистик кузатишнинг энг оғир ва маъсулиятли босқичидир.