Таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти й.Қ. ҚОдиров, Д. А. Равшанов, А. РЎзибоев

4-§. Шротни кондициялаш, грануллаш ва бойитиш.

Буғлатгичлардан чиқаётган шротда 100-105^оС ҳароратга, 6-10% намликка эга ва таркибида 0,05-0,2% эритувчилар мавжуд бўлади.

Шротни нормал шароитда сақлаш ва ташиш учун керакли бўлган ҳароратгача, намликкача эритувчиларнинг миқдорига қараб совитилади.
Сақлаш учун келаётган шрот қуйидаги оптимал параметрларга эга бўлиши керак: t<40^oC намлиги 7-9% кунгабоқар шроти; 8-10% соя шроти; 7-8% пахта чигити шроти.
Шротни кондициялашдан асосий мақсад, ундаги эритувчилар миқдорини камайтиришдан иборатдир. Кондицияланган шротдаги эритувчиларнинг миқдори 0,1%дан ошмаслиги керак.
Шротларни ҳарорат бўйича кондициялаш учун қасқон шаклидаги кондиционерлар ишлатилади. Қасқонларнинг кондиционердаги сони шу ҳисобдан олинадики, яъни шротнинг ҳарорати кондициялангандан сўнг 70^оС атрофида бўлиши керак. Шротнинг намлик бўйича кондициялаш учун икки винтли шнек намлагичлар қўлланилади.
Экстракция цехларида шротни кондициялаш қурилмасининг технологик схемаси. (7.6-расм). Буғлатгичлардан келаётган иссиқ шрот шнек (1) ёрдамида қасқонли кондиционерга (2) туширилади ва у ерда 70^оСгача совитилади. Керак бўлса қисман намланади. Қасқонларнинг ғилофлари совуқ сув ёрдамида совитилади. Шротлардан чиқаётган буғ-газ аралашмаси ҳавога чиқариб юборилади. Шрот магнитли ҳимоядан ва нориядан (3) ўтгач, шнек (4) ёрдамида шрот совитгич колонкасига (5) келади. У ерда шрот ҳаво ёрдамида шамоллатилади. Ҳаво вентилятор (9) ёрдамида берилади. Натижада шрот 40⁰Сгача совутилади. Ишлатилган ҳаво фильтр(7)да тозаланиб, трубопровод (10) орқали ҳавога чиқарилади. Ушлаб қолинган чанг ҳавоўтказгич орқали шротнинг асосий оқимига қўшиб юборилади. Совутилган шрот шлюзли затвор ва таъминлагич (6) орқали ҳавоўтказгич(8)га келиб тушади. У ердан шрот ҳаво ёрдамида сўриб олинади. Керакли ҳаво воздуходувка (16) ёрдамида берилади. Шундан сўнг шрот циклон бўшатгичка (12) узатилади. Ҳавоўтказгичга берилаётган ҳаво 75-80⁰Сгача намланади.
Циклон бўшатгичда шрот тинади, сўнгра шлюзли затвор (13) ёрдамида автотарозиларга (14) келади. Ҳосил бўлган маҳсулот нория (15) ва редлер (17) ёрдамида сақлагич(18)га келиб тушади.
Ифлосланган ҳаво микроциклонларда (11) тозаланади. Микроциклонларда ущлаб қолинган шрот чанглари шлюзли затворда (13) шротнинг асосий оқими билан аралашиб кетади.

7.6-расм. Шротни сақлашдан олдин совитувчи колоннада совитиш схемаси

7.7-расм. Шротни сақлашдан олдин пневмотранспортда совитиш схемаси