Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика

INGLIZ TILI DARSLARIDA O’QUVCHILARNING IJODIY 
FAOLLIGINI RIVOJLANTIRISH. 
Hakimov Kamol- Jizzax VXTXQTMOHM 
o‘qituvchisi 
Hakimova Saodat - Jizzax shahridagi 16-umumiy 
o’rta ta’lim maktabio’qituvchisi. 
Annotatsiya: Mazkur maqola ingliz tili darslari va darsdan tashqari mashg’ulotlarda 
umumta’lim maktabi o’quvchilarining ijodiy faolligini oshirish usullari bayon qilinadi. 
Maqolada chet tili o'rta maktab predmeti sifatida o'quvchilarning ijodiy fikralsh qobiliyatlarini 
rivojlantirishga yordam berishi mumkinligi va buni amalga oshirishda nimalarga e’tibor 
qaratilishi kerakligi haqida fikr yuritilgan.
Annotation: This article describes ways to increase the creative activity of secondary school 
students in English lessons and extracurricular activities. The article discusses how a foreign 
language as a secondary school subject can help students develop creative thinking skills and 
what to look for when using it in practice.
Аннотация: B данной статье описываются способы повышения творческой 
активности учащихся средних школ на уроках английского языка и во внеклассных 
мероприятиях. В статье обсуждается, как иностранный язык в роли учебного предмета 
может помочь учащимся развить навыки творческого мышления и на что обращать 
внимание при этом. 
Kalitso’zlar:ijodiyfaollik, 
ijodiyishlar, 
tanqidiyfikrlash, 
ijodkorlik, 
mustaqilfikrlash, 
axborotlardanfoydalanish, darsdantashqarimashg’ulotlar. 
Keywords: creative activity, creative work, critical thinking, creativity, independent 
thinking, use of information, extracurricular activities.
Ключевыеслова: творческая деятельность, творческая работа, критическое 
мышление, креативность, самостоятельное мышление, использование информации, 
внешкольная деятельность.
Xorijiytillarnio'qitishningzamonaviytalablario’quvchilarnikommunikativqobily
atlarinirivojlantirishdayangiilg’orinnovatsionusullardanfoydalanishgaqaratilgan. 
Yurtimizda chet tillarni o’qitishni yangi bosqichga ko’tarish borasida qator ishlar 
amalga oshirib kelinmoqda. 
Buchettilioq’ituvchilarinio’zdarslarigayangicharuhdayondashibo’quvchilarniko
mmunikativqobiliyatlarinirivojlantirishbilanbirga, 
ulardaijodkorlik, 

---

193 
mustaqilfikralshkabihususiyatlarinishakllantirishlarigayordambermoqda.Zamonavi
y jamiyat quyidagilarga qiziqadi: mustaqil fikrlay olish va turli muammolarni hal 
qilish, ya'ni berilgan bilimlarni egallash bilan birga ularni hayotda qo'llay olish; 
tanqidiy va ijodiy fikrlash; axborot bilan mukammal ishlash; jamiyatdagi 
kommunikativ aloqa. Shunday ekan o’qituvchilar doimiy ravishda o’z ustilarida 
ishlashlari va oq’uvchilarini ijodkorlikka yo’naltiruvchi usullardan foydalanishga 
harakat qilishlari kerak. Ingliz tili darslarida ijodiy faollik - bu kutilgan natijaga 
erishishning eng yaxshi usuli bo’lib, o'qituvchining asosiy kamchiliklaridan biri - 
darsda o’quvchilarning zerikishiga yo’l qo’yishni oldini oladi hamda 
o'quvchilarning nutq qobiliyatlari rivojiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
Bu nafaqat darsning samaradorligini sezilarli darajada oshiribgina qolmay, 
balki o'quvchi shaxsiyatini ochib berish uchun sharoit yaratadi. 5-Sinf 
“NewFlyHighEnglish” 
darsligi, 
6-7- 
sinflar 
“Teens’ 
English” 
darsliklarigaPortfoliomavzulariningkiritilganligiingliztilidarslaridao’quvchilarijodk
orliginiyanadaoshirishgaimkonbermoqda.
O'quvchilardaijodiyqobiliyatlarnirivojlantirishningahamiyatibeqiyosdir, 
ayniqsaingliztilidarslaridavaayniqsaboshlang'ichsinfo'quvchilarida. 
Dastlabkibosqichdahammatilnikattaishtiyoqbilano'rganishniboshlaydi, 
ammokeyintez-tezcharchoqvazerikishpaydobo'ladi, 
fangaqiziqishpasayadi, 
o'rganishnatijalariyomonlashadi. 
Shuninguchunbizningvazifamizbolalarningdarsgabo'lganqiziqishinidoimiyravishda
oshirib, ijodiyqobiliyatlarinirivojlantirishdir. 
O'quvjarayonidao’yinlardanfoydalanishijodiyqobiliyatlarnirivojlantirishdajuda
muhim. 
Shuningdek, 
o’quvjarayoniningharqandayelementi, 
harqandaymatnvamavzuo'yintarzdiataqdimetilishimumkin, 
bubolaningijodini, 
fikrlashjarayonini, 
energiyasinivachettiligaqiziqishinioshiradi. 
Taqdimetilganvazifalarnio’quvchilartomonidanqiziqishbilanqabulqilinishiuchunqu
yidagilarniko'ribchiqishkerak. 
1. Vazifalarning mavjudligi: Agar ular uchun materiallar mavjud bo'lsa va ular 
ishlarining haqiqiy natijalarini ko'rsalar, o’quvchilar darsda faol bo'lishadi.
2. Yoshga bog'liq xususiyatlarni hisobga olish: Agar o’quvchilar faoliyatini 
tashkil etishda psixofiziologik xususiyatlar hisobga olinsa, o'qituvchi chet tilini 
o'qitishda yaxshi natijalarga erishishi mumkin.
3. Shaxsiy yondashuv va tanlash erkinligi. O'qitishga individual yondashuv 
bolalarning 
o'qituvchisi 
tomonidan 
ularning 
qobiliyatlari, 
imkoniyatlari, 
qiziqishlari qanday ekanligini yaxshi bilishga asoslangan. Vazifani tanlash ijodiy 
qobiliyatlarni rivojlantirish uchun muhim shartdir: material qanchalik yaxshi 
o'zlashtirilsa, ijodkorlik darajasi shuncha yuqori bo'ladi.
4. Vazifaning mukammallik darajasi va anglash. Mukamallik quyidagilar bilan 
ta'minlanadi: materialning mazmuni; materialning ketma-ketligi va miqdori;
ijodiy vazifalarni yetarli darajada tayyorlash. Til materiali sharoitida anglash 
o'rganilayotgan til qonuniyatlarini chuqur anglash orqali amalga oshiriladi.Bunga 
ingliz tilini ona tili bilan taqqoslash orqali erishiladi, bu nafaqat chet tilining 
asoslarini o'rganishga, balki o’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini yanada to'liq 
ochishga yordam beradi. 

---

194 
5. Kommunikativlik. Ijodiy vazifalar turli xil jonli muloqot sharoitlarida katta 
imkoniyatlarni ochib beradi va ko'plab til hodisalarini samarali tushunishga qodir 
bo’ladi.
6. Ko'rinish. Ko'rgazmali qurollardan foydalanish, o'quv jarayonining syujet-
o'yin tarzida tashkillashtirilishi, turli xil ijodiy ishlar til materialini faol 
o'zlashtirishga yordam beradi. 
7. Chet tili darslarining darsdan tashqari mashg'ulotlar bilan uzviyligi.
Darslarni o'quvchilar o'z ijodiy qobiliyatlarini to'liq namoyish eta oladigan 
sinfdan tashqari mashg'ulotlar bilan uzviy bog'lamasdan, chet tilini o'rganishga 
doimiy qiziqishni shakllantirish mumkin emas.Sinfdan tashqari ishlar darslarda 
o'rganilgan til materiallarini tizimlashtirish uchun qulay usuldir.Va agar bu bilimlar 
qiziqarli, noan'anaviy ish shakllari orqali amalga oshirilsa va umumlashtirilsa, bu 
chet tilini o'rganishga qiziqishni shakllantirish uchun eng yaxshi usuldir.
Darslarda 
o’quvchilar 
ijodkorligini 
rivojlantirish 
uchun 
“Project” 
(Loyiha)lardan shuningdek: umumiy va turli xil belgilarni topishni o'rganish; 
so‘zlarni guruhlash, umumlashtirish; hikoyani davom ettrirish, ma’lumotlarni 
mantiqiy tartibga solish; “Auktsion” o’yini; ijodiy diktantlar va turli boshqa o’yin 
hamda metodlardan foydalanish mumkin. Dars va darsdan tashqari mashg'ulotlarni 
o'ziga xos, noan'anaviy shaklda o'tkazish nafaqat nutq faoliyatining asosiy turlarini 
rivojlantirishga, balki jamoaviy fikrlash, xotira, muloqot ko'nikmalarini va maktab 
o'quvchilarining ijodiy tashabbuslarini shakllantirishga qaratiladi. Turli ko'rik-
tanlovlar, o'yinlar va musobaqalarda taqdim etilgan vazifalarning ijodiyligi turli 
grammatik 
tushunchalarni 
yodlash 
va 
o'zlashtirishga, 
leksik 
zaxirani 
kengaytirishga, monologik va dialogik nutqni rivojlantirishga yordam beradi, 
shuningdek o’quvchilarning individual ishlashi uchun katta imkoniyatlar ochadi. 
Shunday qilib noan'anaviy darslar va darsdan tashqari mashg'ulotlar o'tkazish, 
ularda ijodiy mashqlardan foydalanish, o'quvchilarning mavzuga qiziqishini 
oshiradi, ularning til qobiliyatlarini rivojlantiradi.