Ta’lim tizimida pedagogik texnologiyalarning ahamiyati. Musiqa darslarida innovatsion yondashuv

Metr va ritmni his etish ustida ishlash metodi.

Inson organizmida va tabiatda bo‘ladigan barcha fiziologik jarayonlar aniq ritmda sodir bo‘ladi. Musiqadagi ritm eshituvchiga emotsional ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni inson eshitib turgan musiqasining ritmida (usulida) xarakat qilgisi keladi.

Metr va ritmni his etish quyidagilardan iborat:
1. Turli templarda xarakatning ravonligini his etish;
2. O‘lchovni his etish, ya’ni urg‘uli va urg‘usiz hissalarni his etish;
3. Kuyning ritmik izchilligini his etish.
Solfedjio fanida ritmni his etish uchun qadam tashlab yurish, qarsak chalish, dirijo‘rlik qilish, raqs tushish kabi mashqlarni bajarish zarur. Bunda xar hil templardan foydalanish kerak.
O‘qishning boshlang‘ich davrida dirijo‘rlik qarsak bilan almashtiriladi, undan keyin asta dirijo‘rlik kiritilib kuchliva kuchsiz hissalarni his etish rivojlantiriladi. Metr va ritmni his etishni tarbiyalashda o‘quvchilarga cho‘zimlarni to‘g‘ri nurkumlashni o‘rgatish kerak. Ritmni his etish ustida ishlashdan oldin nazariy bilimlarni to‘plash, eshitib tahlil qilishni o‘rgatish zarur.
Cho‘zimlarni va aniq usullarni o‘zlashtirishni quyidagi tartibda tuzish maqsadga muvofiqdir:
1. Juft bo‘linish;
2. Nuqtali va ligalangan cho‘zimlar;
3. Erkin bo‘linish;
4. Bitta hissa ichidagi turli guruhlar.
Bunday ritmik izchilliklarni o‘zlashtirishda ritmika darslari yordam beradi. Nuqtali tovushlarni kuylashda nuqtaga ozgina urg‘u berilsa sanash osonroq bo‘ladi. Sinkopani kuylashda ikkita aksent paydo bo‘ladi; bittasi metrik aksent, ya’ni kuchli xissadagi urg‘u, ikkinchisi ritmik aksent, ya’ni kuchsiz xissadagi urg‘u.
Usulda (punktir usul) o‘n oltitalik cho‘zim keyingi hissaga yaqin kuylandi.
Ko‘pchilik solfedjio darsliklarida melizmlik mashqlar berilgan. Bunda bezakning xamma tovushlarini nomini aytib kuylash shart emas. Buning uchun birorta unli tovushni qo‘llash maqsadga muvofiqdir.
Demak solfedjio darslarida metr va ritm ustida ishlashda quyidagilarga amlal qilish lozim:
1.Qarsak chalish, taqqilatish kabi ritmik mashqlarni bajarish;
2. Xar bir ritmik guruxni faqat mantiqiy emas balki emotsional qabul qilish;
3. Xar xil templrada metrni (kuchli va kuchsiz xissalarni) qat’iy his etishni o‘rgatish.