Тафсир илмига кириш. Махсудов Д. Р. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Т

Раббоний ينابر – Роббга тегишли; Аллоҳнинг дини ва тоатини маҳкам 
ушлаган иснон. Баъзилар уни олим ва фақиҳлар, яна баъзилар илмига амал 
қилувчи олимлар, деб таърифлаганлар. Ибн Аббос вафот этганида Муҳаммад 
ибн ал-Ҳанафия (ваф. 81/700-1 й.): «Ушбу умматнинг раббонийси вафот этди», 
– деган экан.
Руҳ ал-қудус سدقلا حور – (муқаддас руҳ) Жаброил фаришта ёки Инжил 
китоби. 
Ас-Сақалайн نيلقثلا – инсон ва жинлар. 
Собиъий يئباص – бир машҳур диндан чиқиб, бошқасига кирмоқ 
маъносида. Яҳудийлик ва насронийлик динини тарк қилиб, фаришталарга 
ибодат қилганларга нисбатан қўлланилган. 
Тавоф فاوط – бир нарсанинг атрофида юриш маъносида; муқаддас 
жойларни зиёрат қилиш.
Тафсирга кириб қолганлар булар – тафсирга кириб қолган заиф ва 
тўқима ривоятлар ҳамда ботил фикрлардир. 
Тафсирлардаги мувозанат бу – тафсирлардаги ўхшаш ва қарама-
қаршиликлар, 
ихтилоф 
ва 
йўқотишларни 
ажратиб 
олиш 
учун 

---

168 
муфассирларнинг фикрлари ва сўзлари орасини мунозанатлаштириб, 
солиштириб олиш. 
Тафсирларни қиёслаш деганда, муфассирларнинг сўз ва фикрлари 
ичидан энг ёрқинларини ажратиб олиш учун уларни таққослаш тушинилади. 
Тақаббул لبقت – розилик асосида бирор нарсани олиш. 
Таърид ديرعت – бир нарсани аниқ билдирадиган сўзлар билан айтиш.
Фатҳ 
 
حتف  – бир жойни куч ёки сулҳ билан, жанг ёки жангсиз олиш.
Фиръавн نوعرف – Рум подшоси Қайсар, Форс подшоси Кисро каби 
Мисрнинг қадимги амолиқ қабиласига ҳукмронлик қилган шоҳларга нисбатан 
шундай дейилган. 
Фосиқ قساف – шариат нуқтаи назаридан катта гуноҳ қилиб, буйруқдан юз 
ўгирган, мўътазилалар наздида мўмин билан фосиқ ўртасидаги кишидир.