Tadqiqotlari

kg.(U) 
X
2 
Xu 
Ux=22,55+0,017x 
(kg) 
450 
30 
202500 
13500 
30,2 
750 
35 
562000 
26250 
35,3 
1050 
41 
1102500 
43050 
40,4 
1350 
46 
1822500 
62100 
45,5 
1650 
50 
2722500 
82500 
50,6 
∑X=5250 
∑U=202 
∑X
2
=6412500 ∑Xu=227400 
202 
х
а
а
х
У
1
0
+
=
х
У
– qand iste’molining faqat daromaddan bog‘liqligi.
X – jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromad.
a
0 
a
1
lar – tenglamaning no’malum parametrlari.
a
0
– parametr natijaviy belgiga (qand iste’moliga) hisobga olinmagan 
omillarning o‘rtacha ta’siri, ya’ni X=0 dagi Ux qiymati. 
a
1
– parametr, regressiya koeffitsiyenti bo‘lib, omil belgining bir birlikka 
ko‘payishi natija belgining o‘rtacha qanchaga o‘zgarishining ko‘rsatadi. 
To‘g‘ri chiziqli bog‘lanishlar tenglamasining noma’lum parametrlari a
0
va a
1
lar kichik kvadratlar usuli asosida olingan tenglamalar tizimini hisoblash yo‘li bilan 
aniqlaniladi: 

---

304 





=
+
=
+
ху
X
a
X
a
У
X
a
na
2
1
0
1
0
5
:
5250
:
1
0
1
0
227400
6412500
5250
202
5250
5



=
+
=
+
а
а
а
а
Bu normal tenglamalar tizimini yechish uchun zarur ma’lumotlarni yuqoridagi 
jadvaldan olamiz: 
914
,
2
4
,
171
314
,
43
4
,
1221
4
,
40
1050
1
1
0
1
0
=
=
+
=
+
а
а
а
а
а
bu yerda 
017
,
0
4
,
171
914
,
2
1
=
=
а
a
1
ning qiymatini tenglamaga qo‘yish yo‘li bilan a
0
ni aniqlaymiz
a
0
+ 1050 a
1
= 40,4 
bu yerdan 
a
0
+ 1050 0,017 = 40,4 
a
0
+17,85 = 40,4 
a
0
= 22,55 
Ux = 22,55 + 0,017 x 
a
1
parametr jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadning 1 so‘mga ko‘payishi, 
qand iste’molini 17 gramga ko‘payishini ko‘rsatadi. 
Daromad 100 so‘mga ko‘paysa, jon boshiga to‘g‘ri keladigan qand iste’moli 
1,7 kg ga va xokazo ko‘payadi. 
U
450
= 22,55 + 0,017 450 = 30,2 va xokazo jadvalga qarang.
Yana bir misol ham bevosita marketing tadqiqotlariga mos keladi. 
Tumandagi 8 ta oila a’zolarining o‘rtacha bir oylik daromadi (x) bilan bir 
sutkada har bir oila a’zosi tomonidan iste’mol qilinadigan yog‘ miqdori (u) 
o‘rtasidagi korrelyatsion bog‘lanish uchun regressiyaning chiziqli tenglamasini 
aniqlash kerak. 
Quyidagi ma’lumotlarga asoslanib normal chiziqli tenglamalar tizimining 
koeffitsiyentlarini jadval yordamida hisoblab chiqamiz (14.8-jadval).