Тадбирлар номи

Муаммоли савол:
Бозорнинг шаклланиш жараёни ҳақида фикрланг?

Ниҳоят, учинчидан кенг миқёсдаги катта пахта сотиб олувчилар бўлиб, улар қисман ўз маблағларига ва кўп ҳолларда давлатманд кишиларнинг ёки фирмаларнинг маблағларига пахта сотиб олганлар. Бу кўп сонли комиссионерлар биринчи ва иккинчи группа пахта сотиб олувчилардан кейин савдо қилиб улар асосан жойларда майда ер эгаларидан фирмаларнинг буюртмаси асосида пахта сотиб олганлар.

Демак, айрим пахта тозалаш заводлари ҳам пахтани харид қилувчи махсус савдо муассасаларига ҳам айланиб қолган эдилар.
ХХ аср бошларига келиб, вилоят фақат хомашёсинигина экспорт қилиб қолмай, пахта маҳсулотлари бўлган ёғ, кунжара экспортида ҳам муҳим рол ўйнай бошлади.
Ёғ саноатининг ўсиши билан чигитнинг нархи йилдан-йилга қийматлашиб борди. Масалан, бир вақтларда чигитнинг нархи Андижонда 5 пуд 13 фути 4 тийин бўлиб, уйларни иситган бўлса, 1906 йилга келиб шу Андижоннинг ўзида чигит нархи 1 сўм 40 тийин бўлган (5 пуд 13 фут-1 черак).
Вилоят ёғ заводларида совун ҳам ишлаб чиқарилган. Майда маҳаллий заводлардан ташқари, йирик заводларда ишлаб чиқарилган совунлар миқдори йилига ўртача 1/4 миллион пудга тўғри келади. Ишлаб чиқарилган совун асосан маҳаллий эҳтиёж учун ишлатилган. Маҳаллий бозорда совуннинг нарҳи 2 сўм 50 тийиндан 4 сўмгача бўлган.
Ёғ ишлаб чиқариш корхоналари ўз заводларида йил давомида чигит билан етарли таъминланиб туриш учун январp ойидан бошлаб, бўлғуси ҳосил учун бай пули тўлаб қўя бошладилар. Натижада чигит сотувчи деҳқон ёки корхона чигитни фақат шу бай пули берган ташкилотга ёки шахсгагина у кўрсатган нархда сота олади. Чунки чигит сотувчи ундан қарздор. Иккинчи томондан пахтани сотиб олувчи фирмалар илгари пахтадан чиққан чигитни заводларга сотган бўлсалар, эндиликда ўзлари пахта заводларини кўплаб қура бошлайдилар.
Савдо дўконлари хусусий мулк эгасиники бўлиб, мустамлака маъмурияти янги савдо муассасаларини ташкил этишга, бозорларни кенгайтиришга, уларни ободонлаштиришга мутлақо аҳамият бермади. Шаҳарлардаги мавжуд бозорлар эса, асосан Марказий Россия саноати учун ва Россиядан келтирилган турли рус товарларини сотишни таъминлайдиган воситачи ролини ўйнаган.