Tadbirkorlik va boshqaruv” fakulteti " raqamli iqtisodiyot" kafedrasi

O’zbekistonda mulkchilik tizimining faoliyat mexanizmini belgilovchibme’yoriy-huquqiy bazasi______________________15

O’zbekistonda mulkchilik tizimini shakllanishining bosqichlari va
xususiyatlari _____________________________________________21
2.1. Davlat mulkini xususiylashtirishning usullari_______________23

2.2. O’zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va
xususiylashtirish jarayonini amalga oshirish bosqichlari ________29
Xulosa___________________________________________________27
Foydalanilgan Adabiyotlar_________________________________29

Kirish
Kurs ishi mavzusi dolzarbligi. Mulkchilik tizimiga oid tushuncha va
qarashlar tizimining mazmun mohiyatini ochib berish, unga oid nazariy qarashlar
va bilimlarni o‘aarganib tizimlashtirish asosida tegishli xulosalar shakllantirish
hamda ularning negizida amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘lish kurs ishi mavzusini
o‘rganishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov ta‘kidlaganlaridek: ―O‘tgan 2015-yil
bizning bosh maqsadimiz bo‘lmish asosiy vazifa – odamlarimizning munosib
hayot darajasi va sifatini ta‘minlash va rivojlangan demokratik davlatlar qatoridan
o‘rin egallash bo‘yicha avvalo muhim islohotlarni amalga oshirish yo‘lida katta
qadam bo‘ldi, deb aytishga to‘liq asoslarimiz bor.
Bu borada gap, avvalo, har tomonlama puxta o‘ylangan, uzoqni ko‘zlaydigan
keng ko‘lamli dasturni hayotga joriy etish haqida bormoqda. Ushbu dastur mohiyat
e‘tibori bilan chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, kichik biznes va
xususiy tadbirkorlik manfaatlarini ishonchli himoya qilish, eng muhimi,
Konstitutsiyamizda ko‘zda tutilganidek, xususiy mulkning qonuniy, me‘yoriyhuquqiy va amaliy jihatdan ustuvor rolini ta‘minlash, O‘zbekiston iqtisodiyotida
davlat ishtirokini bosqichma-bosqich kamaytirishga qaratilgani sizlarga yaxshi
ma‘lum, albatta‖1.

Jamiyatdagi	xilma-xil	iqtisodiy	munosabatlar	mulkka	bo`lgan
munosabatlardan	kelib	chiqadi.	Respublikamizda	keng	ko‘lmda	amalga
oshirilayotgan	islohatlar	samarasi,	xususiy	mulkka	berilayotgan	e‘tibor
Yurtboshimizning ma‘ruzalarida	o‘z tasdigini topdi:	―Davlat	aktivlarini

xususiylashtirish, avvalo, chet ellik investorlarga sotish vazifalari qo‘yildi va
buning uchun tegishli sharoitlar yaratildi. Masalan, 506 ta mulk kompleksi tanlov
asosida, investitsiya kiritish sharti bilan «nol» qiymatida yangi mulkdorlarga
sotildi. Bu borada ana shu investorlar qariyb 1 trillion so‘m va 40 million AQSh
dollari miqdorida investitsiya kiritish, shuningdek, 22 mingga yaqin yangi ish o‘rni
yaratish majburiyatini olganini qayd etish lozim.
Xususiylashtirish dasturida ko‘zda tutilgan, foydalanilmayotgan va qurilishi
tugallanmagan 353 ta davlat mulki obekti buzilib, buning natijasida 120 gektar
hajmidagi er maydoni bo‘shadi. Bu erlarning qariyb 80 gektari ishlab chiqarish
korxonalari tashkil etish va xizmatlar ko‘rsatish obektlari qurish uchun tadbirkorlar
tasarrufiga berildi. Davlat mulki shaklidagi yana 319 ta ana shunday obekt inventarizatsiya qilinib, xususiy mulk shakliga o‘tkazish uchun savdoga qo‘yildi va o‘tgan yili ularning 102 tasi yangi mulkdorlarga sotildi. Bundan tashqari, 378 ta aksiyadorlik jamiyatining davlat ulushi baholandi va chet ellik strategik investorlarga sotish uchun ochiq savdoga qo‘yildi Mulkchilik tizimi munosablarni tavsiflash iqtisodiy faoliyat kimning manfatini ko‘zlab olib borilayapti?- degan savoga javob beradi. Agarda u shaxsiy manfaatni ko‘zlab olib borilayotgan bo‘lsa, unda xususiy shaxsiy o‘zlashtirish (xususiy mulk) munosabatlar tizimi, agarda o‘zlashtirish jamoa manfaatnni ko‘zlab olib borilsa, unda jamoa mulk to‘g‘risida gapirish mumkin bo‘ladi. Agarda u yoki bu ijtimoiy guruh manfaatlari ustivor hisoblansa, unda biz ijtimoiy o‘zlashtirish shakli bilan to‘qnash kelamiz.