Tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

1.3.Ko’k kaptar

Oʼrta kattalikdagi kaptar. Patlarining umumiy rangi koʼkimtir. Yon tomondan qaralganda qanot boʼylab ikkita uzluksiz qora chiziq koʼrinadi. Baʼzi holatlarda orqa tomonda keng oq yoki biroz zangori chiziq koʼrinadi. Dumida boshqarish patlarining qora uchlari aniq koʼrinib turadi. Parvozda pastdan qaralganda qanotlarning ostki tomoni tananing ostki tomoniga qaraganda ancha ochligi seziladi. Boʼyinda yashil metall tovlanish bor, boʼqogʼi mis-qizil. Rangida jinsiy dimorfizm yoʼq. Yosh kaptarlarning boʼynida metall tovlanish yoʼq, mantiya va boʼqoq ustida faqat qoʼngʼir tus bor, orqa tomonidagi oq rangi koʼpincha zangori rang bilan aralashgan boʼladi. Shahar yoki qishloq populyatsiyasida koʼplab qushlar turli darajada toʼq yoki, aksincha, oq yoki jigarrang rangga ega boʼladi. Qanoti uzunligi - 184-240 mm.

Tarqalishi

Respublika boʼylab mos biotoplarda uchraydi. Xonaki morfa - odam manzilgohlariga yaqin yuradigan sinantrop turdir.Oʼzbekistonning oʼtroq keng tarqalgan qushi. Sezak turli sharoitga oson moslashadi. U surlar yuvib turiladigan jarliklar bor togʼ etaklaridagi loyli choʼllarda uyalaydi. Togʼlarda sezak alp togʼlaridan tashqari dengiz sathidan 2500 m gacha boʼlgan barcha zonalarda yashaydi. Shu bilan birga, sezak suruvlari doimiy ravishda balandroq joylarga ham borib turadi. Yashashi uchun zarur shart - hech boʼlmaganda sunʼiy yaratilgan vertikal relьef qismlarining mavjudligi. Masalan, sezaklar choʼllardagi quduq devorlarining boʼshliqlarida, qoyadagi boʼshliq yoki tokchada, loyli jarlikdagi koʼk qargʼalarning kengaytirilgan inida, devorlardagi boʼshliqlarda va hokazolarda in qurishi mumkin. Baʼzi juftlar qishda ajralmasdan boshqalardan oldinroq uyalashni boshlashi ehtimol qilinadi. Uya, barcha kaptarlar kabi, juda oddiy, kosasi sayoz va astarsiz boʼladi. Fevralь oyida boʼladigan birinchi tuxum qoʼyishda 2 ta tuxum boʼladi, lekin koʼpincha sovuqdan nobud boʼladi. Uyalarini tark etgan oxirgi yosh, hali boshlaridagi momiq patlari toʼkilmagan kaptarlar sentyabrь oyining oʼrtalarigacha uchraydi. Bosish davri 17 kun davom etishi, joʼjalar bir oy davomida uyada boʼlishini hisobga olganda bir juft yiligi 4 martagacha tuxum qoʼyishi mumkin. Birinchi tuxum qoʼyilishi bilan bosib oʼtish boshlanadi. Urgʼochi koʼproq oʼtiradi, erkak odatda ertalab uni almashtiradi. Inidan chiqqan yosh qushlar oʼz koloniyasida qoladi. Kaptarlar boshoqdoshlar urugʼlari bilan oziqlanadi.