Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

O ddiy anor – Punica granatum L. Anor o‘simligi Anordoshlar – Punicaceae oilasiga mansub bo‘lib, bo‘yi 1,5-5 m keladigan buta yoki kichik daraxt. Barglari ellipssimon yoki teskari tuxumsimon, qalin, yaltiroq bo‘lib, kalta bandi yordamida poyasi bilan shoxlarida qarama-qarshi joylashgan. Qizil gullari yakka-yakka, ba’zan 2-5 tadan bo‘lib shoxlariga o‘rnashgan. Mevasi – yirik sharsimon, ko‘p urug‘li syersuv soxta meva. Urug‘lari to‘q qizil, och qizil, pushti yoki oq rangli, syersuv, shirin yoki nordon mazali et bilan o‘ralgan. Yovvoyi anor Markaziy Osiyoning va Kavkazning janubida (Armanistonda, Ozarbayjon janubida) quruq subtropik mintaqasida o‘sadi. O‘zbekistonda Surxondaryo viloyatining To‘polangdaryo xavzasida yovvoyi xolda uchraydi. Markaziy Osiyo, Kavkaz va Qrimda xalq seleksiyasi navlari madaniy holda ko‘plab yetishtiriladi, sovuqdan saqlash maqsadida qishga ko‘miladi. Tibbiyotda ushbu o‘simlikning poyasi, shoxi, ildiz po‘stlog‘i ham da mevasi ishlatiladi. Po‘stlog‘i tarkibida 0,25% alkaloidlar (peltyerin, izopeltyerin va boshqalar), smola, betulin kislotasi, oshlovchi va boshqa moddalar, meva po‘stida – 28% gacha oshlovchi modda, ursol kislota, yeyiladigan qismida qandlar, limon, olma kislotalar va C vitamini bor. Anor po‘stlog‘i preparatlari (qaynatmasi va peltyerin alkaloidi tuzlari) organizmdan lentasimon gijjalarni xaydash uchun, meva po‘sti qaynatmasi – ich ketishda va yaralarni davolashda qo‘llaniladi. Meva po‘stidan tanin, shirasidan limon kislota olinadi. Anorning nordon mevalari tarkibida (shirasi) 9% gacha limon kislotasi bor. Ibn Sino anor po‘sti qaynatmasi bilan qon tupurish, milk qonashi va me’da kasalliklarini davolagan. Shuningdek uni yaralarni yuvish, tishni mustaxkamlash maqsadida og‘izni chayish uchun ham da siydik haydovchi vosita sifatida ham qo‘llagan. Xalq tabobatida anor po‘stlog‘i bilan meva po‘stining qaynatmasi, gulining damlamasi, mevasi va uning shirasini ich ketishi, dizentyeriya, sariq kasalliklarini, qo‘tirni davolashda ham da qon oqishini to‘xtatishda (qon tupo’rganda, milkdan qon oqqanda), siydik va gijja xaydashda, og‘riq qoldirishda ishlatiladi. Singa kasalligining oldini olish va davolash, ishtaxa ochish uchun anor mevasi shira sini ichish tavsiya etiladi.