Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi 9-1bios 20 guruh talabasi Boltayeva Muxlisaning Botanika fanidan Mavzu: Qarag`aytoifa

bob. Qarag‘aydoshlar (Pinaceae) oilasi.

Oila tarkibidagi turlar bir uyli, barglari ninasimon, doim yashil o‘simliklardir. Oqqarag‘ay va tsuga turlarining barglari yassiroq va qisqaroq bo‘ladi. Oilada 9 turkum, 240 ga yaqin tur bor.

Oilani ta’riflash uchun ko‘p tarqalgan va turlarga boy bo‘lgan qarag‘ay, qoraqarag‘ay, oqqarag‘ay, tilog‘och, tsuga va soxtatsuga turkumlarining asosiy va xalq xo‘jaligida muhim ahamiyatga ega turlari bilan tanishamiz.

QARAG‘AY (PINUS) TURKUMI

Oddiy qarag‘ay.

Turkumga bir uyli, doim yashil daraxtlar kiradi. Ninasimon barglari qisqargan, novdalarida 2-3 tadan to‘da-to‘da bo‘lib joylashadi. Barglarining bunday joylashishi sistematik belgilaridan biri hisoblanadi. Urug‘chi qubbalar novdaning uchida, changchi qubbalari esa pastki tomonida joylashadi. Urug‘i qanotchali, tarkibida protein va yog‘ moddalari bor. Shuning uchun uni turli qushlar va hayvonlar iste’mol qiladi. Yog‘ochi o‘zakli, o‘q va yon ildizlari yaxshi rivojlangan. Turkumda 100 ga yaqin tur bo‘lib, shulardan 13 tasi tabiiy holda MDH florasida uchraydi. 0‘zbekistonga 10 dan ortiq turi introduksiya

qilingan. Ular asosan ko‘kalamzorlashtirishda va o‘rmon melioratsiyasida foydalaniladi. Quyida qarag‘ayning ayrim turlari ustida to‘xtalib o‘tamiz. Barglari novdada 2-3-5 tadan to‘da-to‘da bo‘lib joylashishiga qarab qarag‘ay turkumiga kiruvchi turlar 3 seksiyaga bo‘lingan.