9-labaratoriya mashg’uloti: Qiyoqdoshlar oilasi Loladoshlar oilasi hiloldoshlar oilasi- cyperaceae. Morfologik ta'rifi

---

9-labaratoriya mashg’uloti: Qiyoqdoshlar oilasi Loladoshlar oilasi 
HILOLDOShLAR OILASI- CYPERACEAE. 
Morfologik ta'rifi.
Bu oila 95 ta turkum 3500 turni o‘z ichiga oladi. Ular er 
sharinig hamma qismida keng tarqalgan, ko‘p yillik ba'zan, bir yillik o‘t 
o‘simliklardir. Poyasi ko‘pincha uch qirrali, bo‘g‘imsiz, ba'zan tsilindrsimon. Bargi 
tilchasiz, yopiq qinli,uch tomonga qarab o‘sgan bo‘lib, ko‘pincha poyasining ost 
tomonida joylashadi. Plastinkasi qattiq, ensiz lentasimon, chetlari g‘adur-budur. 
Gullari ikki yoki bir jinsli. Bir uyli ba'zan ikki uyli o‘simlik. To‘pguli boshchasimon, 
boshoqsimon, supurgisimon, soyabonsimon va boshqa xilda bo‘lishi mumkin. 
Gullari gulqo‘rg‘onsiz, ba'zan tukcha va qiltiqlari bo‘ladi. Changchilari asosan 3ta, 
ba'zan 6 tagacha bo‘lishi mumkin.Urug‘chisi bitta, 2-3 ta mevabar-gli.Tugunchasi 
ustki. Ba'zi turkumlarida tugunchasi tangachabarglar bilan o‘ralib xaltachalarga 
aylanadi. Mevasi uch qirrali yoki dumaloq yong‘oqcha.
Ahamiyati.
Oila vakillarining ayrim turlari manzarali va em – xashak o‘simligi 
sifatida foydalaniladi.
ISh TARTIBI VA TOPShIRIQLAR. 
1.Gerbariylardan foydalanib, hiloldoshlar oilasining morfologik belgilarini 
o‘rganing, turkumlariin aniqlagich yordamida aniqlang.
2.Oilaning keng tarqalgan vakillaridan birining morfologik jihatdan tahlil 
qiling. Bunda bargning poyada joylashishiga, poyaning uch qirraliligiga, to‘pguliga, 
changchi va urug‘chilar soniga e'tibor bering. Ularni rasmlarini chizing. Gul 
formulasini tuzing. P6-10A3G(2-3) 
3. Oila vakillaridan quyida keltirilgan o‘simliklarning lotincha va o‘zbekcha 
nomlarini yozib oling.Scirpus-Qiyoq, Cyperus- Salomalik, Carex- rang, Cladium- 
kladium, qilich o‘t,Bolboschoenus- Suv hilol. 
LOLADOShLAR OILASI-LILIACEAE. 
Morfologik ta'rifi.
Oila vakillari ildiz poyali,piyoz boshli o‘simliklar 
hisoblanadi. Barglari oddiy, butun qirrali, gulqo‘rg‘oni gultojtsimon. Gultojibarglari 
ikki qavat o‘rnashgan. Changchilari oltita, urug‘chisi bitta, uchta mevabargchasining 
qo‘shilib o‘sishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi ko‘sak yoki rezavor. 
Ahamiyati.Oila vakillarining ko‘pchiligining gullari chiroyli va xushbo‘y hidga ega 
bo‘lganligi uchun manzarali o‘simlik sifatida ko‘plab ekib o‘strilmoqda.
ISh TARTIBI VA TOPShIRIQLAR. 
Gerbariylardan foydalanib, loladoshlar oilasining morfologik belgilari bilan 
tanishing, turkumlarini aniqlagich yordamida aniqlang. Lola o‘simligini morfologik 
jihatdan tahlil qiling. Uning piyoz boshiga, poya va bargning tuzilishiga. 
gulqo‘rg‘oniga, changchi va urug‘chilarigatugunchaning gul o‘rnida joylanishiga va 
mevasiga e'tibor bering, ularning rasmlarini chizing. Gul formulasini tuzing. P3+3 
A 3+3 G (3) Oilaning quyidagi vakillarining lotincha va o‘zbekcha nomlarini 
yozing.Tulipa 
greigii-greyg 
lolasi. 
T. 
ferganica- 
Farg‘ona lolasi, T. 
uzbekistanicao‘zbekiston lolasi, Lilium-liliya, Gagea-boychechak. Eremurus- 
shirach. Colchicum-savrinjon.