Табиий фанлар факультети биология к а ф е д р а с и

42-расм. Қум чувалчанг. (Арениcола марина) (Оригинал)

1-просомиум; 2-перестомиум; 3-ағдарилган қисм; 4-параподиянинг орқа шохчаси; 5- параподиянинг қорин шохчаси; 6-жабра;

И-тананинг параподияли қисми; ИИ- тананинг параподияли ва жабрали қисми; ИИИ-дум қисми

Ингичкалашган дум қисмида эса параподиялар бўлмайди. Гавданинг ўрта қисмидаги параподиялар жабралар билан қўшилиб кетган. Қум чувалчанглари худди ёмғир чувалчанглари сингари органиқ чиринди моддаларга (детрит) бой бўлган балчикни ичаги орқали ўтказиб, унинг ҳисобига озиқланади.

Нереис ва қум чувалчанглари овланадиган балиқлар ва сув қушлари учун асосий озуқа ҳисобланади.
Иш тартиби. 1. Формалин эритмасида фиксацияланган нереислардан 1-2 тасини Петри идишига қўйиб, қўл лупаси ёрдамида уларнинг ташқи тузилишини ўрганинг. Танасининг бир хил бўғинлардан иборат эканлигига ва уларнинг ён томонларида жойлашган параподияларга эътибор беринг. 2. Микроскопнинг кичик объективи орқали нереис бош қисмининг микропрепаратларини кузатинг, ундаги пайпаслагичларни, пальпаларни ва простомиумнинг тепа қисмидаги кузларини топинг. Простомиум билан перистомиумни бир-биридан фарқланг ва нереис бош қисми тузилшининг расмини чизинг. Кейин худди шу усул билан кузатиб, нереиснинг дум қисмини, анал пайпаслагичларини топинг ва унинг расмини чизинг. 3. Параподияларнинг бўялган микропрепаратларини микроскопнинг кичик объективи орқали кузатиб, унинг бўлакчаларида жойлашган тукчаларга, ациқўлага эътибор беринг ва параподия тузилишининг расмини чизинг. 4. Формалин эритмасида фиксация қилинган қум чувалчангларини Петри идишига қўйиб, қўл лупаси ёрдамида кузатинг. Унинг майда ва асосий сегментларига эътибор беринг. Ингичкалашган дум қисмини фарқланг ва унда параподияларнинг бўлмаслигига эътибор беринг. Қум чувалчангининг умумий кўринишини чизинг.


Лаборотория машғулоти 16.
Халқали чувалчанглар(Аннелида) типи: Кам қилли чувалчанглар (Олигочаета) синфи. Вакил: ёмғир чувалчанги(Лумбриcус террестрис). Ташқи ва ички тузилиши. Аҳамияти.