Tuzuvchi: K. Jumanov “TASDIQLAYMAN” Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston
Milliy universitetining Jizzax filiali
“Amaliy matematika” kafedrasi
mudiri ___________PhD. Sharipov.X
“______” _____________2022 yil
“TABIATSHUNOSLIKDA MATEMATIK MODELLASHTIRISH” fanidan
nazorat savollari Bilet – 3.
Matematik modellashtirishda variatsion prinsiplardan foydalanish..
Ayrim jarayonlarning kvazichiziqli parobolik tenglamalar bilan ifodalangan matematik modellari.
Yorug’lik oqimining yupqa suv qatlami tomonidan yutilishi qatlam qalinligi va qatlam sirtiga tushayotgan oqimga proporsionaldir. 2 m qatlamdan o’tishda dastlabki yorug’lik oqimining 1/3 qismi tutilishini bilgan holda jarayonni modellashtiring va shu model yordamida uning necha protsenti 12m chuqurlikka yetib borishini aniqlang..
O’zgarmas (doimiy) nurlanish ta’sirida gazli muhitda ionlanish jarayoni ro’y beradi, unda bir sekund ichida berilgan hajmdagi gazda ta musbat va shuncha manfiy ion hosil bo’ladi. Musbat va manfiy ionlar yana o’zaro birlashganliklari (ionlarning rekombinatsiyasi) uchun ularning miqdori kamaya boradi. N ta musbat ionning umumiy miqdoridan har sekundda ularning miqdori kvadratiga proporsional bo’lgan qismi birlashishini nazarda tutib ionlar miqdori n ning ga bog’liqlik qonunini modellashtiring (proporsionallik koeffitsiyenti a=const gazning tabiati va holatiga bog’liq).
Tuzuvchi: K. Jumanov “TASDIQLAYMAN” Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston
Milliy universitetining Jizzax filiali
“Amaliy matematika” kafedrasi
mudiri ___________PhD. Sharipov.X
“______” _____________2022 yil
“TABIATSHUNOSLIKDA MATEMATIK MODELLASHTIRISH” fanidan
nazorat savollari Bilet – 4.
Amaliy masalalarni yechish uchun matematik paketlar
Ierarxiya prinsipidan foydalanib matematik model qurish.
Dastlab tinch holatda bo’lgan, Yerdan cheksiz katta masofadagi meteor to’g’ri chiziqli harakat qilib Yerga tushmoqda. Meteorning tezlanishi undan yer markazigacha bo’lgan masofaning kvadratiga teskari proporsional bo’lsin. Meteor yerga qanday tezlik bilan urilishini modellashtiring..
A modda P va Q moddalarga parchalanadi. Ularning har birining
hosil bo’lish tezligi A moddaning parchalanmagan miqdoriga proporsional.P va Q
moddalarning miqdorlari x va y ning t vaqtga bog’li ravishda o’zgarish
qonunlarini modellashtiring.. Bunda parchalanish jarayoni boshlangandan bir
soatdan keyin x va y mos ravishda a/8 va 3a/8ga tengligi ma’lum, bu yerda a
kattalik A moddaning dastlabki miqdori.
Ikki tur – yirtqich va uning o’ljasi kurashini tavsiflovchi eng sodda
modelini quring.