Т ш ш n a V mama w j ш ш a f t



Download 5,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/51
Sana04.02.2022
Hajmi5,53 Mb.
#431273
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   51
Bog'liq
Ijtimoiy falsafa.Б.Очилова (1)

Guldens E.
Sotsiologiya: Oliy o'quv yurtlari uchun qo‘Ilanm a/Tarj. N.Mamatov 
va J.Begmatov. - Т.: Sharq, 2002. -B. 797.
138


gungi kunda biz om m a o ‘zining xohish va istaklarini hech qanday 
qnnunsiz q o 'p o l tazyiq ostida o ‘tkazayotgan giperdem okratiya tan- 
tnnasini ko‘rmoqdamiz’M. Shunday qilib, “alohida buyuk shaxslar 
omas, balki oddiy o ‘rtam iyona om m a har qanday ijodiy ozchilik va 
ftlohida shaxslam i yengib, jam iyatdagi o ‘zgarish!ami belgilam oqda 
humda bu bilan ular jam iyatning siyosiy, iqtisodiy va boshqa so- 
linlarida stagnir (lotin. stagnum — turib qolgan suv, koMmak) holatni 
yuzaga keltirmoqda. Demak, “g ‘oyaIar” ko‘rinishidagi johil om- 
maning “irodasi” ijtimoiy hayotning “harakatga keltiruvchi kuchi” 
Immda “ko‘lmaklashi”ni yuzaga keltiradi. Shuningdek, davlat “om- 
maning shafqatsiz hukmronligi” ostida yasham oqda”2.
“Tarix, - deb ta ’kidlaydi V.S.Barulin, - qonuniyatdir, zero u ijti­
moiy o ‘zgarishIam ing obyektiv m antig'iga bo‘ysunadi va shu bilan 
birga, bu qonuniyat, faqatgina insonlar faoliyati orqali am alga osha- 
di. B u faoliyat boMmasa, jam iyat ham , uning tarixi ham bo‘lmaydi. 
0 ‘z-o‘zidan bu f a k t - inson faoliyatining jam iyatdagi fundamental 
ahamiyatini isbotlaydi”3. “Bizning fikrim izcha,jam iyatni harakatga 
keltiruvchi kuch - bu, insonlar faoliyatidir...”4..
Jam iyat taraqqiyotining asosiy omillari masalasini boshqa 
faylasuflar K ondorse, I. G. Gerder, O. Kont, L. U ord, A. Toynbi, 
P.A. Sorokin, N . A.Berdyaevlar ham (turli shakllarda b o ‘lsa-da) ij­
timoiy taraqqiyotning m a ’naviy asoslarini e ’tiro f etganlar.
T.Karleyl (1795-1881) shunday yozadi: “Insonning bu dunyoda 
faoliyat yuritganligi haqida butunjahon tarixi, m ening fikrimcha, bu 
dunyoda mehnat qilgan buyuk insonlar tarixidir. B u buyuk insonlar 
insoniyat dohiylari, murabbiylari va shu bilan birga butun insoni­
yat om m asi intilgan narsalarni yaratgan ijodkor bo'lganlar. Barcha 
yaratilgan, olg‘a surilgan g‘oyalar, ularning am alga oshirilishi va 
m oddiy yutuqlar bizning dunyom izga yuborilgan buyuk shaxslar-

Ортега-и-Гассет X.
Востание масс 
II
Ортега-и-Гассет X. Избранные 
труды. М ., 1997. С. 47.

Ортега-и-Гассет X.
Востание масс // Ортега-и-Гассет X . Избранные 
труды. М ., 1997. С. 48.

Барулин В

С.
Социальная философия. М., 2000. С. 313.

Барулин В.
С. Социальная философия. М., 2000. С. 314.
139


g a teg ish lid ir v a b u insonlar tarixi butunjahon tarixining negizini 
tashkil e ta d i” 1.
Ispan faylasufi O rtega-i-G asset (1883-1955) nuqtai nazaricha, 
ja m iy a t h arak ati o m m a v a k am chilik nisbati b ilan belgilanadi. B ir 
u n isi, bir b u n isi ja m iy a t xarakterini belgilaydi. B ir nech a b o r shun­
day b o ‘lg an k i, o m m a ijtim oiy hokim iyatni egaliab, siyosiy, intellek- 
tu al, m a ’n av iy v a iqtisodiy jara y o n la m i belgilab bergan. Bunday 
ho latni O rteg a-i-G asset “o m m aning q o ‘z g ‘o lo n i” deb nom iagan. 
“O m m a” v a “ s i n f \ “buy uk shaxslar” v a “ kam chilik” tushuncha­
lari bir b irig a to ‘g ‘ri kelm aydi. O m m a v a alohida k am ch ilik bir 
vaqtn ing o 'z id a h a r x il sinflarga m ansub boMishi m um kin. O m m a 
k am ch ilik k a o 'z in in g hayot tarzini singdirib, u n d an u stu n lik qila­
di. H ozirgi v aq td a o m m aning roli o ‘zgardi. “O m m a ilgari ayrim - 
largagina m um kin boMgan faro v o n lik v a qulayliklarga ega boMish 
darajasiga k o ‘tarildi... O m m aning k am chilik funksiyasini o ‘zining 
zim m asiga olish borasidagi qarori bizning d av rim izn in g o ‘zagiga 
ay lan m o q d a. Y aqinda y u zag a kelgan siyosiy rejim lar, m eningcha, 
o m m an in g siyosiy diktaturasidan b o sh q a narsa em as... B u g u n biz, 
o ‘z x o h ish v a istaklarini hech q anday qonunlarsiz, kuch b ilan am al­
g a oshirm oqchi boMgan g iperdem okratiya tan tanasini k o 'r ib turib- 
m iz”2. 
j
T aniqli o ‘zb ek faylasufi A .JaloIov fikricha, “ja m iy a t hayotiy 
faoliy atining tizim yaratuvchi negizini m ulk, m ulkiy m unosabatlar, 
in so n hayotiy faoliyatining tanho pirovard harakatlantiru vchi m an- 
baini m an faat tashkil qiladi”3.
A. I. R akitov jam iy atn i h arak atg a keltiruvchi kuchlarni haqli 
ra v ish d a sh u n d ay k o ‘rsatadi: “Jam iy at taraqqiyoti h a r b ir d a v r v a


Download 5,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish