T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 379 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
ga teng edi, ya’ni isitgich va sovutgichlar temperaturalari farqi qancha katta bo‘lsa, foydali 
ish koeftsienti ham shuncha katta bo‘ladi. Istalgan foydali ish bajarilganda, tizimning qolgan 
energiyasi foydalanib bo‘lmaydigan boshqa turdagi energiyalarga aylanadi. Boshqacha qilib 
aytganda, energiyaning ko‘p qismi foydali ko‘rinishga ega bo‘lmaydi, sifatsiz ko‘rinishga 
o‘tadi. Shu sababli, entropiya doimo energiya sifatining buzilganlik darajasini bildiradi. 
Termodinamikaning ikkinchi qonunini quyidagicha yana ta’riflash mumkin: 
1-Kelvin ta’rifi: Isitgichdan olingan issiqlik miqdorini faqat shunga ekvivalent bo‘lgan ishga 
aylantiruvchi aylanma jarayonlar bo‘lishi mumkin emas; 
2-Klauzius ta’rifi: Temperaturasi past bo‘lgan jismga issiqlik beruvchi faqat yagona 
jarayondan iborat aylanma jarayon bo‘lishi mumkin emas. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1
2
1
1
2
1
T
T
T
Q
Q
Q






---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 380 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
32-MA’RUZA: QATTIQ JISMLAR FIZIKASI 
Reja: 
1.
 
Bog’lanish kuchlari 
2.
 
Van-der Vaals, molekulyar, ionli, atomli va metall bog’lanishlar 
3.
 
Kristall panjara 
4.
 
Erkin atomning energetik sathlari