T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 294 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
15 – rasm. Yupqa tiniq plastinkadagi yorug‘lik interfertsiyasi. 
 
Ikkinchi 
DN
nur 
N
nuqtaga tushib, 

burchak ostida qaytib, u ham 
NP
yo‘nalishda 
tarqaladi. Ikkala nur kogerent bo‘lib, optik yo‘llar farqiga ega bo‘ladidir, shu sababli ular 
interferentsiya manzarasini hosil qiladilar. 
Bu ikkala nur orasidagi geometrik yo‘l farqi 
ga teng. O‘z navbatida 
MS=
ga teng, 
DN 
esa quyidagi ifoda bilan aniqlanadi: 
, 
chunki,
dir. 
ekanligini hisobga olsak, 
tenglikka ega bo‘lamiz. 
Interferentsiya manzarasi faqat geometrik yo‘llar farqiga bog‘liq bo‘lmay, 
to‘lqinlarning fazalar farqi va muhitning xususiyatiga ham bog‘liqdir.
Birinchi 
nur 
S
nuqtada kichik zichlikli muhitdan (havo yoki vakuumdan), 
N
nuqtada esa zichligi katta 
bo‘lgan muhitdan qaytadi, nur fazasi sakrab o‘zgarib, yo‘llar farqi 
ga oshadi. U holda 
optik yo‘llar farqi 
ga teng bo‘ladi. Optik yo‘llar farqi 
m

ga teng bo‘lsa, qaytgan yorug‘lik nurlari kuchayadi 
va kuchayish sharti quyidagicha bo‘ladi: 
DN
MC


2


cos
d



sin
2
sin
2
dtg
MK
DN



dtg
MK



sin
sin
n







cos
)
sin
1
(
2
cos
sin
2
cos
2
2
2
n
d
dn
d




2

2
sin
2
2
cos
2
2
cos
sin
2
cos
2
2
2
2

















n
d
dn
dn
dn

---