T k 1Kommunikativ

3.Yangi mavzu bayoni:17 daqiqa
Tabiiy sharoitdahar bir tirik organizm yovvoyi tabiatning boshqa vakillari bilan hamkorlikda yashaydi.Bir yoki har xil turga mansub o‘simlik, hayvon va mikroorganizmlaming o‘zarohamda yashash sharoitlariga ta’siri muhitning biotic omillarini ifodalaydi. Organizmlar orasidagi o‘zaro munosabatlaming barcha ko‘rinishlari muhitning biotik omillarini tashkil qiladi.Biotik omillar ikki guruhga ajratiladi.Tur ichidagi munosabatlar bir turga mansub indvidlar o‘rtasidagi munosabatlar. Populatsiyalardagi individlar soni o‘zaro ta’sir natijasida o‘zgarishsiz qoladigan munosabatlar neytral munosabatlar debataladi. Agar o‘zaro ta’sir natijasida bir populatsiyadagi individlarsoni ortsa,lekin ikkinchi populatsiyadagi individlar soni kamaymasa,bunday munosabatlar ijobiy yoki simbiolik munosabatlar deb ataladi. Bir populatsiyadagi individlar soni qanday o‘zgarishidan qat’i nazar,ikkinchi populatsiyadagi individlar soni kamaysa,bunday munosabatlar salbiy yoki antagonistik(antibioz)munosabatlar deyiladi. Neytralizm bitta tabiiy jamoada yashaydigan organizmlar orasidahar qandayfoydali yoki zararli o‘zaro ta’sirning mavjud emasligihisoblanadi.
Simbioz munosabatmng quyidagi turlari mavjud:mutualizm,protokooperatsiya,kommensalizm.
Mutualizm (lotincha «mutus» o‘zaro)-har ikki populatsiya uchun o‘zaro manfaatli va majburiy munosabat turi.Dukkakli o‘simliklaming azotfiksatsiyalovchi bakteriyalar bilanhosil qilgan simbioz munosabati ularning tuproqtarkibida azot kambo‘lgan joylarda ham o‘sishivarivojlanishigazamin tayyorlaydi va tuproq unumdorligini orttiradi. Protokooperatsiya -(yunoncha-«protos»-dastlabki,«cooperatio»-hamkorlik)harikki populatsiya hayot faoliyatiga ijobiy ta’sirko‘rsatadigan,ikki tomonham manfaatdor,lekin majburiy bo‘lmagan,ya’ni harbirpopulatsiyaalohidafaoliyat ko‘rsatishimumkin bo`lgan o‘zaro munosabat turi. Tabiatda shunday baliq turlari borki, ular yirik baliqlar terisini,jabra vaog‘iz bo‘shlig‘ini parazitlardan tozalab beradi.Kommensalizm(fransuzcha «commensal»-hamtovoq)-birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘rmaydigan o‘zaro munosabatning bir turisanaladi.0‘znavbatidakommensalizm: hamsoyalik, hamtovoqlik,hamxo'raklik kabi turlarga ajratiladi