T. J. B. A. K. T yo’nalishi 70-20 guruh talabasi Raximov Asilbekning "sohaning texnologik o’lch ashlari va asboblari"

Nazorat savollari:

1. 
   Qovushqoqlik qanday birliklarda o‘lchanadi?
   
2. 
   Rotatsion viskozimetrlar aylanuvchi jism shakli va aylantiruvchi momentni o‘lchash usuliga ko‘ra bir-biridan farq qiladimi?
   

16-LABORATORIYA ISHI.


Mavzu: Suyuqliklar zichligini o‘lchash usullarini o‘rganish


Ishdan maqsad: Suyuqliklarning zichligini aniqlash usullarini va zichlik o‘lchagichlardan foydalanish uslubiyatini o‘rganish.
Kerakli asbob-uskunalar: areometrlar, spirtomerlar va suv, o‘simlik yog‘i, spirt-suv aralashmasi, shakarli va tuo‘zli eritmalar.


Nazariy qism.
Moddalarning zichligi texnologik mahsulotning sifatini, ba’zi hollarda esa tarkibini ham xarakterlovchi asosiy parametrlardan hisoblanadi. Zichlikni avtomatik o‘lchash asboblari kimyo, oziq-ovqat va boshqa sanoat tarmoqlaridagi bir qator jarayonlarni kompleks avtomatlashtirishdagi muhim elementlardandir. Masalan, bug‘latuvchi qurilmalar, absorber, distillyasion, rektifikatsion qurilmalar va boshqa apparaturalar ishini nazorat qilish hamda boshqarish zichlikning uzluksiz o‘lchab turilishini talab qiladi. Ba’zi ishlab chiqarishda suyuqliklarning zichligi erigan modda konsentratsiyasini aniqlash maqsadida o‘lchanadi.
Modda massasining hajmga nisbati zichlik deyiladi, ya’ni
(8.1)
bu erda ρ – zichlik, kg/m³, t – moddaning massasi, kg; V – moddaning hajmi, m³.
Suyuqlikning zichligi haroratga bog‘liq va normal (20° S) haroratda quyidagi formula bilan hisoblanadi:
(8.2)
bu erda ρ_t – suyuqlikning ish haroratidagi zichligi, kg/m; β – suyuqlik hajmiy issiqlik kengayishining o‘rtacha koeffitsienti 1/°S; t – suyuqlikning temperaturasi, °S.


Zichlik o‘lchagichlar haqida tushuncha
Sanoatda suyuqlikning zichligini o‘lchash uchun kalqovichli, vaznli, gidrostatik va radioizotopli zichlik o‘lchagichlar eng ko‘p qo‘llaniladi va ular odatda texnologik zichlik o‘lchagichlar deb nomlanadi.
YAna sanoatda ultratovushli, laboratoriya zichlik o‘lchagichlari ham ishlatiladi. Laboratoriya zichlik o‘lchagichlariga aerometrlar, piknometrlar va gidrostatik tarozilar kiradi.