T. C. Bartin üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ TÜrk diLİ ve edebiyati anabiLİm dali yeni TÜrk edebiyati biLİm dali 2000-2010 arasi küÇÜrek öYKÜde postmodern izler yüksek lisans tezi hazirlayan tezcan kurt danişMan prof

 
Öyküleri
 
adlı eserindeki öykülerde özellikle ben, sen, o, 
onlar gibi şahıs zamirlerinin yanında sayısı az olmakla beraber gerçekte yaşamış özel 
isimlere de yer verildiği görülür; ancak, özellikle anlatılarda aktif durumda olan kişiler, 
şahıs zamirleriyle ortaya çıkarlar. Bunlar yaşamda doğrulara inanmayan, sessizliğe, 
kimsesizliğe özlem duyan, güllerin, karanfillerin bile leş gibi koktuğunu düşünüp bu 
düşüncelerini kelimelere ve davranışlara dökebilen yersiz-yurtsuzlaşmış şizoid 
ben
’ler 
yani öznelerdir. Çünkü yansıtmacı eserlerdeki kahraman ile modern dönem eserlerinde 
var olan insan merkezli şahıs kadrosu, postmodern dönem anlatılarında kendini 
şeyler
karşısında gardını alan özneye çevirmiştir. Söz konusu özneler, somut bir varlık olarak 
kendilerini, soyut bağlamda Tanrı
’
yı ve yine somut olarak insan dışındaki herhangi bir 
canlı veya cansızla baş başa kaldıklarından yaşamda yalnızlıklarını gidermeye çalışırlar. 
Öyle ki anlatılarda hayvanlarla insanların bir arada mutlu bir şekilde yaşam sürdükleri 
görülür. Çünkü yazar, geleneksel hayattaki gibi insanların doğayla iç içe olmaları 
arzulamaktadır. Zira modern dönemde insanlara ait olmasına rağmen, zaman, mekân, 

---

106 
akıl vs. her şey başkaları tarafından oluşturulan kurallar çerçevesinde 
gerçekleştirilmekteydi. Bütün bu olumsuzlukların farkına varan insan, kabuğuna 
çekilerek modern dönem öncesindeki gibi doğayla yaşamak istemektedir. Netice 
itibariyle eserdeki kişi kadrosu postmodernist bir anlayışla ele alınmıştır. 
Necati Tosuner’in 
Yakamoz Avına Çıkmak’
taki öykülerinde genel anlamda şahıs 
zamirlerinin çokça kullanımı yönündedir. Bu yönüyle söz konusu anlatılarda geçen kişi 
kadrosunun da kimliksizlik problemi dolayısıyla postmodern özellik taşıdığı 
söylenebilir. Kimliksiz kalan insanın özne halini alması okuru anlatının içine çekmek 
amacıyladır. Çünkü 
“ben”
i anlatılarda bulan okur, belli bir yerden sonra 
“ben”
le 
bütünleşir. Dolayısıyla da yazarın elinden anlatıyı alır ve yola kendi 
“ben”
iyle devam 
eder. Dolayısıyla da öykülerdeki kişi kadrosu postmodern özellik gösterir. 
Refik Algan, 
Umursamaz Uykucu’
da genç-yaşlı, zengin-fakir, gelin-damat, kız-
erkek çocuğu, doktor, müzisyen ile Sisyphos adındaki mitolojik kahramana varıncaya 
kadar birçok özne ile okurun karşısına çıkar. “Ben”in algısına göre anlatılan öyküler, de 
bu anlatma eylemi yansıtmacı ve modern dönem eserlerindeki kahramanlar ve bireyler 
gibi ayrıntılı şekilde değil, yüzeysel bir biçimde figüran olarak kullanılmışlardır. 
Buradaki gaye, söz konusu kişilerin yersiz-yurtsuzluğunu diğer ifadeyle kimliksizliğini 
ortaya çıkarmak içindir. Dolayısıyla eserdeki kendine yer bulan kişi kadrosu 
postmodern özellik sergilemektedir.
 
Refik Algan, 
Saat Kulesi’nde 
modern hayatla birlikte, geleneksel hayatın içinin 
boşalmasını isim zikretmeden dar bir çevreye sıkışıp kalmış ve özneleşmiş kişiler 
üzerinden verir. Bu yönüyle düşünüldüğünde eserdeki küçürek öykülerde kendine yer 
bulan anlatı kişileri insan-birey-özne düzleminde hem bedeni hem de psikolojik yönden 
değişikliğe uğrayarak postmodern yaşamla başa başa kalmış öznelerdir.
Cemal Şakar, 
Hikâyâ’
ta
 
aile bireylerinin ruh halleri ile birbirleriyle olan 
ilişkilerini bazen kahramanları vasıtasıyla modern dönemin ürünlerine itiraz ederek dile 
getirmiştir. İnsanların nesne karşısında nasıl yalnızlaştığı, mutsuz oldukları, silikleştiği, 
içine kapandığının asıl sebebinin modern dönem olduğu ve bu durumdan kurtulmak için 
Polyannacılık oynadıkları isim yerine kullanılan zamirlerle sağlanmıştır. Bu yolla 
yazarın, okuru öykülerin içine çekmeye çalıştığı görülür. Dolayısıyla bu eserdeki kişiler, 
ifade edilen özellikleriyle postmodern özne olarak düşünülmektedir. 

---

107