Т а в с и я н о м а фарғона – 2020

Тамаки трипси – Thrips tabaci Lind.
У иссиқхоналарда парваришланадиган қалампир, помидор, бодринг карам, кўкат, цитрус экинлари ва гулларга кучли шикаст етказади. Трипс ўсимликнинг ёш барглари ва ўсув нуқталарига жойлашиб олади ва санчиб-сўриб шикастлайди. Зарарланган баргларнинг остки томони ўзига хос равишда кумушсимон ялтираб қолади, шикастланган куртаклардан эса мажмағил барглар ёзилади. Ўсув нуқтаси ўлгач ўсимликнинг ривожланиши издан чиқади, баъзан ёш ўсимлик нобуд бўлади.
Тамаки трипси майда ҳашарот, унинг бўйи 0,8-0,9 мм келади. Танаси чўзиқ, урғочисида узун, йирик, аррали тухум қўйгичи мавжуд. Етук ҳашаротнинг икки жуфт (чеккалари ҳошияли) тор қанотлари бор. Оғиз аппарати санчиб-сўришга мослашган, калта. Трипснинг личинкаси имагога қараганда очроқ тусли, қанотсиз, урғочиларида тухум қўйгич бўлмайди, кўзлари уч-тўртта фасеткалардан иборат, мўйловлари олти бўғимли. Урғочиси бир ойча яшайди ва шу вақт мобайнида ўсимлик тўқималарига 100 тагача тухум қўяди.
Тухумлардан уч-тўрт кундан сўнг личинка чиқиб, асосан барг томири бўйлаб озиқлана бошлайди. Тўрт марта туллагач, личинка етук ҳашаротга айланади. Урғочисининг узун, йирик ва тишли тухумқўйгичи бор. Трипс мўйловлари 7 бўғимли, боши кўндаланг, олдинги кўкраги бўйича қараганда, деярли 1,4 марта кенгроқ. Қанотлари камбар, четларида узун туклари бор. Устки қанотларида узунасига кетган иккита томир бўлади, олдинги томирнинг учки қисмида 4 та қилчаси бор.Личинкасининг ранги имагога қараганда очроқ, қанотсиз бўлиб, урғочиларининг тухум қўйгичи йўқ, кўзи 3 — 4 катакли, мўйловлари 6бўғимли. Тухуми ловия шаклида, оқимтир, узунлиги 0,21-0,25мм.




Тамаки трипси
Кураш чоралари.
Агротехник кураш:Алмашлаб экиш, қатор ораларига ишлов бериш, кўллатиб суғормаслик.
Биологик кураш: Сабзавотлардаги трипсларга қарши биологик кураш учун олтинкўзни 3-4кунлик тухумини зараркунанда сонига қараб 1:10, 1:5 нисбатларда чиқариш.
Кимиёвий кураш: Трипсга қарши омайт, 57% к.эм. гектарига 1,0 - 1,5 л (етук зотига, личинкасига); ниссоран, 10% н.кук. гектарига 0,1 кг (тухумига); вертимек, 1,8% эм.к. гектарига 0,3-0,4 ла (етук зотига, личинкасига) ); флумайт, 20% сус.к. гектарига 0,2 л (етук зотига, личинкасига); ортус, 5% сус.к. гектарига 0,75 л (етук зотига, личинкасига) қўлланилади.