T. A. Ochilov, B. B. Axmedov, S. U. Patxullayev, F. R. Taniberdiev, sh. S. Mengnarov

Murakkab о‘rilishlar о‘z tuzilishiga kо‘ra ikkidan ortiq ip turkumlarini talab qiluvchi о‘rilishlar murakkab о‘rilishlar sinfiga kiradi. Ularning turlari quyidagicha: tukli, ikki tomonli, ikki qavatli, qopsimon va pike о‘rilishlari.

Tukli о‘rilishda tо‘qilgan gazlamalarning о‘ngida qirqma yoki halqali tik tuklar bо‘ladi. Ular yaxlit yoki kengligi har xil yо‘llar tarzida naqshdor bо‘ladi. Tukli о‘rilishlarni hosil qilish uchun uchta ip turkumi ishlatiladi: bir turkumi-tukni hosil qilish uchun, ikkitasi gazlamaning asosini hosil qilish uchun. Tukni hosil qiluvchi ip turkumiga kо‘ra tukli о‘rilishlar ikki turga bо‘linadi. Tukni hosil qilish uchun tanda iplari ishlatilsa, о‘rilish tanda tukli, arqoq iplari ishlatilsa-arqoq tukli о‘rilish deb ataladi. Tanda tukli о‘rilish ipak gazlamalari-baxmal, duxoba, velyurni tо‘qishda ishlatiladi. Arqoq tukli о‘rilish ip gazlamalari-yarim baxmal, velvet, ip duxobani ishlab chiqarishda qо‘llaniladi. Tukli о‘rilishning yana bitta turi- halqali tukli о‘rilish. Bu о‘rilishda tuklar halqalar tarzida bо‘ladi. Sochiqlar, choyshablar, xalatlar uchun gazlamalar, ba’zi bezak gazlamalar shunday о‘rilishda tо‘qiladi.

Ikki tomonli о‘rilishlar uchta ip turkumi-ikkita tanda va bitta arqoq yoki bitta tanda va ikkita arqoq iplaridan hosil bо‘ladi. Bu о‘rilishlar asosan drap degan paltolik gazlamalarni tо‘qishda ishlatiladi. Tо‘qishda qо‘llanilgan qо‘shimcha iplar turkumi draplarning qalinligi, zichligi va issiqni saqlash xossalarini yaxshilaydi. Undan tashqari, qо‘shimcha ip turkumi sifatida pastroq bо‘lgan iplarni ishlatish imkoniyati borligi tufayli gazlamalarning narxi ham kamroq bо‘ladi. Ba’zi draplarni tо‘qish uchun ikki qatlamli о‘rilishlar qо‘llaniladi. Ularni hosil qilganda tо‘rt yoki beshta ip turkumlari ishlatiladi. Bunday о‘rilishda tо‘qilgan gazlamalar ikki alohida gazlamalardan iborat bо‘lib, bu gazlamalar о‘zaro tо‘rt ip turkumlaridan biri bilan yoki qо‘shimcha beshinchi turkum bilan biriktiriladi. Ikki qatlamli о‘rilishda tо‘qilgan gazlamalarning о‘ngi va teskarisi sifati va tola tarkibi har xil iplardan bо‘lishi, о‘ngi sidirg‘a teskarisi esa katak-katak yoki yо‘l-yо‘l guldor bо‘lishi yoki ikkala tomoni sidirg‘a, lekin turli rangda bо‘lishi mumkin.