Suyuqlik va gaz mexanikasi

5.2. Qo‘llanilgan qisqartmalar

Qisqartmalar	Belgilash
SU	Suv ustuni

5.3. Formula belgilari va o‘lchov birliklarining ro‘yxati

Belgi	Matematik/fizik kattalik	O‘lchov birligi
A	Yuza	mm^2, sm^2, m^2
Atube	Quvur kesim byuzasi
b	Kenglik (eni)	mm, sm, m
F	Kuch	N
Fb	Ko‘tarish kuchi
Fg	Og‘irlik kuchi
Fg,w	Suvdagi taxminiy og‘irlik kuchi
Fg,liquid	Suyuqlikdagi taxminiy og‘irlik kuchi
g	Gravitatsiya tezlanishi (erkin tushish tezlanishi)	m/s^2
h	Balandlik	mm, sm, m
K	Uzilishdagi mustahkamlik chegarasi	N
I	Uzunlik	mm, m
L	Chetlar uzunligi
p	Bosim	mbar, bar, gPa, Pa
pabs	Absolyut bosim
pamb	Atrof muhit bosimi
pdyn	Dinamik bosim
pi	Havo bosimi
pov	Ortiqcha bosim
pstat	Statik bosim
ptotal	To‘la bosim
v	Suyuqlik tezligi	m/s
V	Hajm	mm^3, sm^3, m^3
V	Oqim hajmi	l/s, l/min, m^3/s
zi	O‘lchash rezervuaridagi havo ustuni balandligi	mm, sm, m
p	Differensial bosim	mm SU
	Zichlik	g/sm^3
w	Suv zichligi
	Yuza taranglik	N/m

5.4. Jadvallar va diagrammalar

O‘lchov birliklari	mm^3	sm^3	l	m^3
1 mm^3	1	0,001	0,000001	0,000000001
1 sm^3	1,000	1	0,001	0,000001
1 l	1,000,000	1,000	1	0,001
1 m^3	1,000,000,000	1,000,000	1,000	1

5.1-jadval: Hajm o‘lchov birliklarini almashtirish jadvali

O‘lchov birliklari	l/s	l/min	l/soat	m^3/min	m^3/soat
1 l/s	1	60	3600	0,06	3,6
1 l/min	0,01667	1	60	0,001	0,06
1 l/soat	0,000278	0,01667	1	0,00001667	0,001
1 m^3/min	16,667	1000	60000	1	60
1 m^3/soat	0,278	16,667	1000	0,01667	1

5.2-jadval: Oqim o‘lchov birliklarini almashtirish jadvali

O‘lchov birliklari	bar	mbar	Pa	gPa	kPa	mm SU
1 bar	1	1000	100000	1000	100	10000
1 mbar	0,001	1	100	1	0,1	10
1 Pa	0,00001	0,01	1	0,01	0,001	0,1
1 gPa	0,001	1	100	1	0,1	10
1 kPa	0,01	10	1000	10	1	100
1 mm VS*	0,0001	0,1	10	0,1	0,01	1

5.3-jadval: Bosim o‘lchov birliklarini almashtirish jadvali
* Yaxlitlangan birliklar
5.5. Natijalarni qayd etish jadvali
Boyl-Mariott qonuni, o‘lchangan qiymatlarni yozib olish

i	P03 manometrdagi bosim ko‘rsatkichi plyus atmosfera bosimi pamb pi, bar	B4 (3) o‘lchash rezervuaridagi havo ustuni balandligi zi, sm	pi  zi	Og‘ish (xatolik) %
1
2
3
4
5
6
7

Havo ustunining bosimi va balandligining taqqoslanishi

Ҳаво босим p_i, бар



Ҳаво устуни баландлиги z_i, см





A DABIYOTLAR

1. 
   Bozorov D.R. Karimov R.M. Xidirov S.K. Gidravlika I (Maxsus kurs), Toshkent, TIQXMMI, 2018, 401 b.;
   
2. 
   Bozorov D.R., Xidirov S.K., Obidov B.M., Gidravlika (amaliy va tajriba mashg‘ulotlari) Toshkent, 2009 yil, 505 bet.;
   
3. 
   Ubaydullaev P.X., Babaev A.R., Suyuqlik mexanikasidan masalalar yеchish usullari (o‘quv qo‘llanma) Toshkent, 2011, 147 bet.;
   
4. 
   Altshul A.D., Kalitsun V.I., Mayranovskiy F.G., Palgunov P.P., Primer` raschetov po gidravlike. Uchb. Posobie dlya vuzov. «Moskva Stroyizdat» 1977. 255-str.
   
5. 
   Arifjanov A.M., Raximov Q.T., Xodjiyev A.K., Gidravlika, Toshkent, 2016, 336 bet.
   
6. 
   Gulak I.A., Zadachi po gidravlike. «Moskva» 1972 g. 128 str.;
   
7. 
   Umarov A.Yu., Gidravlika. Toshkent-O’zbekiston 2002 Yil. 461 bet.;
   
8. 
   CHugaev R.R.. Gidravlika. Leningrad 1982 g.672 str.;
   
9. 
   Altshul A.D., Kiselev P.G., Gidravlika i aerodinamika. Moskva stroyizdat, 1975g. 323 str.;
   
10. 
    Bogomolov A.I.,.Mixaylov K.A. Gidravlika. «M.Stroyizdat» 1973g.
    
11. 
    Kiselev P.G.. Spravochnik po gidravlicheskom raschetom. «Energiya» 1972g.
    
12. 
    Monin A. S., YAglom A.M., Statisticheskaya gidromexanika. «Nauka», 1967g.
    
13. 
    Idelchik I.E., Spravochnik po gidravlicheskim soprotivleniyam. M, «Goseiergoizdat» 1960g.
    
14. 
    Kisel P.G., e v. Gidravlika. M, «Gosenergoizdat», 1963g.
    
15. 
    Yemtsev B.T. Texnicheskaya gidromexanika. -M.: Stroyizdat, 1978