Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

Havzadagi ehtimoliy muammolar ro‘yxati
4.1-jadval
Mavjud 
muammolar
Salbiy oqibatlar 
va xavflar
Sabablari
Faoliyat 
elementlari
Ko‘rsatkichlar
Ball
Sug‘orish 
suvining 
yetishmasligi
Sug‘orish 
suvining 
yo‘qotilishlari. 
Yerning 
unumdorligi 
pasayishi
Irrigatsiya 
tizimlarining 
uzoq muddatli 
ekspluatatsiyasi. 
Eskirgan 
irrigatsion 
tizimlar
Qishloq xo‘jaligi
(Sug‘orma 
dehqonchilik)
Irrigatsiya 
tizimlarini FIK, 
Suv olishdan 
dalagacha 
bo‘lgan 
masofada 
suvning 
yo‘qotilishi
Suv 
ob’yektlaridagi 
suvning 
kollektor-drenaj 
suvlari va oqava 
suvlar bilan 
ifloslanishi
Suv 
ob’yektlaridagi 
suvning sifati 
pasayishi, 
yuqumli 
kasalliklar 
ortishi
Tizimlarning 
muntazam 
texnik ta’minoti 
mavjud emasligi. 
KDTlarini tizimli
tozalash yo‘qligi. 
Suvni himoya 
qilish hududlari 
va yo‘laklari 
talablariga rioya 
etmaslik. Suvdan 
foydalanish 
madaniyati 
pastligi
Kommunal 
ro‘zg‘or xo‘jaligi
Daryoga oqib 
tushayotgan 
oqava suvlar 
miqdori va 
sifati. Daryodagi 
suv sifati 
ko‘rsatkichlari. 
Ruxsat etilmagan 
joylarga axlat 
to‘kish
Delta 
hududlaridagi 
ko‘llarning 
sayozlashuvi
Botqoqlashish. 
Baliq 
zaxiralarining 
yo‘qotilishi. 
Ko‘llar atrofidagi 
yaylovlarning 
unumdorligi 
pasayishi
Sug‘orish uchun 
suv olish
Qishloq xo‘jaligi
(Sug‘orma 
dehqonchilik)
Ko‘llarning 
maydoni, Baliq 
zaxirasi miqdori 
Baliq turlarining 
tarkibi 
Yaylovlarning 
maydoni

---

138
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
Ta’kidlash lozimki, har doim ham ko‘rinib turgan muammo 
hal etilishining o‘zi havzadagi vaziyat yaxshilanishi uchun yetarli 
bo‘lmaydi. Shuning uchun Muammolar reestrini tuzishda har bir 
holatda barcha muammolarning kelib chiqishiga sabab bo‘layot
-
gan asosiy muammoni aniqlash zarur. O‘zaro bog‘langan muam
-
molarni aniqlash uchun sabab-oqibat uzviyligini aniqlash im
-
konini beruvchi “Muammolar daraxti” deb nomlanuvchi maxsus 
vositadan foydalanish mumkin. Quyida “Muammolar daraxti”ni 
tuzish namunasi keltirilgan. Amalda yetarli darajada batafsil tuz
-
ilgan “Muammolar daraxti” asosiy va bog‘langan muammolarni 
aniqlab, ularni muammolar reestrida ifodalash imkonini beradi. 
Yuqorida ta’kidlanganidek, reestrga kiritilgan har bir muammo, 
ularning havzadagi atrof-muhitga, iqtisodiy va ijtimoiy rivojla
-
nishga ko‘rsatadigan ta’sirlarini, buning ehtimoliy salbiy oqibat
-
larini va undagi tavakkalchilik darajasini e’tiborga olgan holda 
ranjirlash jarayonidan o‘tkazilishi lozim. Barcha ma’lumotlar 
reestrning mos ustuniga kiritilib, so‘ngra unga olingan ranjir
-
lash bali belgilanadi. Baholash natijalari muammolarni baholash 
Matritsasiga (4.2-jadvalga qarang) kiritiladi. 
Muammolarni baholash quyidagi mezonlar asosida amalga 
oshirilishi mumkin, biroq har bir baholash mezoni havzaning 
o‘ziga xosligi bilan bog‘liq holda bir-biridan farq qilishi mumkin. 
Mezonlar soni ham manfaatdor tomonlarning qarorlari asosida 
turlicha bo‘lishi mumkin.