Suv ostida sakson ming kilometr

13 -  J.Vern

385

---

-  M atroslaringiz qanday qilib ko'm ir qazib olish- 

larini ko'ra olam anm i?

-   Yo'q,  bu  galcha  ko'rolm aysiz.  Men  jahon 

bo'ylab qiladigan  suvosti  sayohatni  davom ettirish- 

ga  shoshilyapm an.  Bu  yerda  saqlanayotgan  tayyor 

natriy zaxiralarini  olam an,  xolos.  Uni  kem aga ortib 

bo'lgach,  -   bunga  uzog'i  bilan  bir kun  kerak,  -   biz 

yana yo'lga tusham iz. Shuning uchun dengizdan aj- 

ralib  turgan  bu  g'or  bilan  yaxshilab  tanishm oqchi 

bo'lsangiz,  ixtiyorimizdagi  shu bir kundan  foydala- 

nib qoling, janob professor.

Kapitanga m innatdorchilik bildirdim -da, hali ka- 

yutalaridan chiqm agan o'rtoqlarim  oldiga ketdim .

Men  ularga  qayerda  turganim izni  bildirmay,  or- 

qam dan yurishlarini aytdim.

Ular  palubaga  chiqishdi.  Konsel  odaticha  hech 

narsaga  taajjublanm ay  suv  ostida  uxlab,  yer  o sti­

da  uyg'onganini  tabiiy bir hoi  deb  bildi.  Ned  Lend- 

ga  kelganda  shuni  aytish  kerakki,  uni  bir  n a r­

sa:  bu  g'ordan  ochiq  havoga  chiqadigan  biror  yo'l 

yo'qm ikan, degan savol qiziqtirib qoldi.

N onushtadan so 'n g  ertalabki soat o'nlarga yaqin 

biz sohilga tushdik.

-  Mana, biz yana yerdam iz! -  dedi Konsel.

-  Axir bu qanaqasiga yer bo'lsin!  -  e ’tiroz bildir­

di  kanadalik.  -   buning  ustiga,  biz  yerda  emas,  yer 

ostidam iz-ku.

Ko'l  bilan  g 'o r  devorining  etagi  orasi  qum loq 

bo'lib,  eng keng  joyining eni  besh yuz  futdan  osh- 

m as edi. Ana shu qumloq sohil bo'ylab b u tu n  ko'lni 

osonlik bilan aylanib chiqsa b o 'lar edi.

Devor  taglarida  vulqondan  otilib  chiqqan  par- 

chalar,  qoya bo'laklari va ulkan jilvir to sh lar tartib- 

siz uyulib y otar edi.

Yerosti  olovida erib,  so 'n g  qotib qolgan bu tosh-

386

---

larning yuzasi projektor nurida m ing xil rangda jilo- 

lan a re d i.  Oyog'imiz o stid an h av o g a k o 'tarilay o tg an  

shaffof  m inerallar  changi  son-sanoqsiz  yaltiroq 

q urtlar singari atrofga sochilardi.

K o'ldan  uzoqlashgan  sari  yer  narvon  pillapo- 

yalariga  o'xshab  ko'tarilib borar,  biroq juda ehtiyot 

bo'lib yurishga  to 'g 'ri  kelardi.  Chunki toshlar yopi- 

shib turm aganidan oyoq ostida liqillab yotar edi.

Bu ulkan g'orning bir vaqtlar vulqon ekanligi har 

qadam da tasdiqlanib borar edi.

Men bunga  ham rohlarim   diqqatini  ham   jalb  et- 

dim.

-   Bu  g'orning  ichi  qaynab  tu rg an   lava  bilan 

to 'la   suyuq  olov karnay  ichiga  eritilgan  tem ir  solib 

qo'yilganday  to g '  tuynugigacha  ko'tarilgan  paytini 

ta sa w u r qila olasizmi?

-  Juda yaxshi ta sa w u r qilam an,  -  deb javob b e r­

di  Konsel.  -   Ammo  xo'jam   aytolm aydilarm i,  nega 

erish  jarayoni  to 'x tab   qolib,  endilikda  qizib  yotgan 

vulqon ichiga suv tushib olgan?

-  Bu o'zgarish, Konsel, -  dedim  m e n ,- zilzila tu - 

fayli ro'y berib, buning natijasida tog' qiyaligi yoril- 

gan bo'lishi  ehtim oldan xoli  emas.  «Nautilus»  ham  

bu  g'orga  ana  shu yoriqdan  o'tgan.  Undan A tlantik 

okean  suvi