Судралиб юрувчилар синфи reptilia

9. Эмбрионал ривожланишида муртак пардаси ҳосил бўлади. Муртак пардаларининг бири - амниотик қават номига қараб юксак умуртқалилар (судралиб юрувчилар, қушлар ва сутэмизувчилар) амниоталар деб аталади. Эмбрионал ривожланиш даврида муртак пардасини ҳосил қилмайдиган тубан умуртқалилар (тўгарак оғизлилар, балиқлар ва сувда ҳамда қуруқликда яшовчилар) эса анамниялар деб аталади.

Тана шаклига кўра: 1. Калтакесаксимон шаклидаги судралиб юрувчилар: кўплаб турлар киради, оёқлари яхши тараққий этган, думи узун. Бундай шаклдаги судралиб юрувчиларга калтакесаклар, хамелионлар, тимсоҳлар, игуаналар киради. 2. Илонсимон шаклдаги судралиб юрувчилар: танаси цилиндрсимон бўлиб, оёқлари ва оёқ камарлари ҳамда тўш суяги йўқолиб кетган, бўйни танасига қўшилиб кетган. Буларга илонлар ва оёқсиз калтакесаклар киради. Биринчи ва иккинчи шаклдаги судралиб юрувчилар орасида ўткинчи оралиқ шаклдагилари ҳам бор. Масалан: амфисбенларнинг(Amphisbaenidae) фақат олдинги оёқлари бор, бошининг танасидан ажралиб турган чегараси яхши кўринмайди, бўйин қисми йўқ, думи калта ва йўғон. 3. Тошбақасимон шаклдаги судралиб юрувчилар. Уларнинг танаси мугуз моддадан иборат қалқон ичида жойлашган, оёқлари калта. Буларга тошбақалар киради. Ҳозирги яшаб турган судралиб юрувчилар гавдасининг узунлиги бир неча см дан 10 м гача боради.

Тана шаклига кўра: 1. Калтакесаксимон шаклидаги судралиб юрувчилар: кўплаб турлар киради, оёқлари яхши тараққий этган, думи узун. Бундай шаклдаги судралиб юрувчиларга калтакесаклар, хамелионлар, тимсоҳлар, игуаналар киради. 2. Илонсимон шаклдаги судралиб юрувчилар: танаси цилиндрсимон бўлиб, оёқлари ва оёқ камарлари ҳамда тўш суяги йўқолиб кетган, бўйни танасига қўшилиб кетган. Буларга илонлар ва оёқсиз калтакесаклар киради. Биринчи ва иккинчи шаклдаги судралиб юрувчилар орасида ўткинчи оралиқ шаклдагилари ҳам бор. Масалан: амфисбенларнинг(Amphisbaenidae) фақат олдинги оёқлари бор, бошининг танасидан ажралиб турган чегараси яхши кўринмайди, бўйин қисми йўқ, думи калта ва йўғон. 3. Тошбақасимон шаклдаги судралиб юрувчилар. Уларнинг танаси мугуз моддадан иборат қалқон ичида жойлашган, оёқлари калта. Буларга тошбақалар киради. Ҳозирги яшаб турган судралиб юрувчилар гавдасининг узунлиги бир неча см дан 10 м гача боради.