Sud va huquqni muhofaza qilish organlari

15-modda. 
Jinoyatlarni tasniflash 
Jinoyatlar o‗z xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‗ra: ijtimoiy xavfi katta 
bo‗lmagan; uncha og‗ir bo‗lmagan; og‗ir; o‗ta og‗ir jinoyatlarga bo‗linadi. 
Ijtimoiy xavfi katta bo‗lmagan jinoyatlarga qasddan sodir etilib, qonunda uch yildan 
ko‗p bo‗lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tarzidagi jazo nazarda tutilgan 
jinoyatlar, shuningdek ehtiyotsizlik oqibatida sodir etilib, qonunda besh yildan ko‗p 
bo‗lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tarzidagi jazo nazarda tutilgan jinoyatlar 
kiradi. 
Uncha og‗ir bo‗lmagan jinoyatlarga qasddan sodir etilib, qonunda uch yildan ortiq, 
lekin besh yildan ko‗p bo‗lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tarzidagi jazo nazarda 
tutilgan jinoyatlar, shuningdek ehtiyotsizlik oqibatida sodir etilib, qonunda besh yildan ortiq 
muddatga ozodlikdan mahrum qilish tarzidagi jazo nazarda tutilgan jinoyatlar kiradi. 
Og‗ir jinoyatlarga qasddan sodir etilib, qonunda besh yildan ortiq, lekin o‗n yildan 
ko‗p bo‗lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosi nazarda tutilgan jinoyatlar 
kiradi. 
O‗ta og‗ir jinoyatlarga qasddan sodir etilib, qonunda o‗n yildan ortiq muddatga 
ozodlikdan mahrum qilish yoxud umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosi nazarda tutilgan 
jinoyatlar kiradi. 
36)Jinoyat ishlarini sayyor sud tartibida kurish.? 
37)Jinoyat ishlarini yopiq sud tartibida kurish tartibi va asoslari.?bu narsa oson chunki yopiq 
tarzda korilish degan sababi shaxs manfatlari davlat siri bn bogliq va boshqa holatlar 
aniqlanadigan bo‘lsa agarda yopiq tartibda ko‘riladi.va shunday deb aylantirsa boladi.
38)O‘rta bo‘g‘in sudlarining tuzilishi? 
0 ‗rta bo‗g‗in sudlarining tarkibi va tuzilishi
«Sudlar to ‗g‗risida»gi Qonunning 29-moddasiga ko‗ra, Qoraqalpoghston Respublikasi 
jinoyat ishlari bo‗yicha Oliy sudi, jinoyat ishlari bo‗yicha viloyat, Toshkent shahar sudlari 
rais, rais o ‗rinbosari, sudyalar, xalq maslahatchilaridan iborat boiadi va sud rayosati ham da 
sudlov hay‘atlari tarkibida ish olib boradi. Q oraqalpogiston Respublikasi fuqarolik ishlari 
bo‗yicha Oliy sudi, fuqarolik ishlari bo‗yicha viloyat, Toshkent shahar sudlari rais, rais o 

---

‗rinbosari, sudyalardan iborat b o iad i va sud rayosati ham da sudlov hay‘atlari tarkibida ish 
olib boradi. Q oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi 
rayosati shu sudning sudyalaridan iborat tarkibda ish olib boradi. 159 Q oraqalpogiston 
Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi rayosati majlislari har oyda 
kamida ikki marta 0‗tkaziladi va Q oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, 
Toshkent shahar sudi rayosati a ‘zolarining ko‗pchiligi hozir b oigan taqdirda vakolatli 
hisoblanadi. M uayyan ishlar yuzasidan Q oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat 
sudi, Toshkent shahar sudi rayosati qarorlari ovoz berishda qatnashgan Q oraqalpogiston 
Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi rayosati a ‘zolarining ko‗pchilik 
ovozi bilan qabul qilinadi va tegishli sud raisi tom onidan imzolanadi. Endi umumiy 
yurisdiksiya sudlarining o ‗rta b o 'g in sudlari rayosatlarining vakolatlariga to ‗xtalamiz. 
Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi rayosati: • o‗z 
vakolatlari doirasida ishlami nazorat tartibida ko‗radi; • sud amaliyotini umumlashtirish 
natijalarini ко‗rib chiqadi; • hay‘atlar faoliyati to ‗g‗risidagi m a‘ruzalarni, tum anlararo, tum 
an (shahar) sudlari raislarining shu sudlar faoliyati to ‗g‗risidagi va qonun hujjatlarini 
qoMlash amaliyoti to ‗g‗risidagi m a‘ruzalarini tinglaydi; • qonunga muvofiq boshqa 
vakolatlarni amalga oshiradi. Hukm va ajrim (qaror) bilan ishlarni nazorat tartibida ко‗rib 
chiqish bu ishlar apellatsiya yoki kassatsiya tartibida ко‗rib chiqilganidan so‗nggina va 
qonunga asosan, protest berish huquqiga ega bo‗lgan tegishli sud raisi, prokuror yoki 
ularning o ‗rinbosarlarining protestlari asosidagina yo‗l qo‗yiladi. Protestda oghrroq 
jinoyatga doir qonun moddalarini qo‗llash zarurligi haqida, jazoni kuchaytirish yoki 
mahkumning ahvolini og‗irlashtiradigan boshqa o ‗zgarishlar haqida, sudning oqlov hukmini 
yoxud ishni tugatish to ‗g‗risidagi ajrimini (qarorini) qayta ко‗rib chiqish haqida m asalalar 
qo‗yilishi mumkin. M azkur protestni qayta ко‗rib chiqishga oqlov hukm yoxud ishni 
tugatish to ‗g‗risidagi ajrim (qaror) qonuniy kuchga kirganidan keyin bir yil mobaynidagina 
yo‗l qo‗yiladi. N azorat instansiyasi sudi jinoyat ishini nazorat tartibida ko‗- rib, apellatsiya 
yoki kassatsiya ajrimini bekor qiladi, shuningdek, agar keyin sud ajrimlari, qarorlari 
chiqarilgan bo‗lsa, ularni ham bekor qiladi va ishni yangitdan apellatsiya yoki kassatsiya 
tartibida ко‗rib chiqishga o‗tkazadi. 160 Rayosat tashkiliy tusdagi masalalami ham hal qiladi. 
U sud amaliyotini umumlashtirish natijalarini, tum an sudlariga qonunchilikni to ‗g‗ri 
qo‗llashga yordam ko‗rsatish bo‗yicha chora-tadbirlarni, jinoyatchilik va sudlanganlikning 
ahvolini, fuqarolarning shikoyat va arizalarini hal qilish bo‗yicha ishlarning ahvolini, sud 
faoliyatining joriy va istiqbolli rejalari b o ‗yicha m a‘lum otlarni tinglaydi va muhokama 

---

qiladi. Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudining 
sudlov hay ‘atlari: • o‗z vakolatlari doirasida ishlarni birinchi instansiyada ko‗radi; • 
apellatsiya yoki kassatsiya tartibida shikoyat berish (protest bildirish) huquqiga ega bo'lgan 
shaxslarning xohishiga ko‗ra, ishlami apellatsiya yoki kassatsiya tartibida ko‗radi. 
Apellatsiya tartibida ko‗rilgan ish kassatsiya tartibida ko‗rilmasligi kerak; • sud amaliyotini 
umumlashtiradi, qonunga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. Sudlov hay‘atiga 
uning raisi rahbarlik qiladi, sudlov hay‘atining raisi, qoida tariqasida, sud raisining o 
‗rinbosari bo‗ladi. Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar 
sudi raisining o ‗rinbosari sudlov hay‘atlarining ishini tashkil etadi; sudlov hay‘ati 
majlislarida raislik qilishi mumkin («Sudlar to ‗g‗- risida»gi Qonunning 35-moddasi). Ishni 
birinchi instansiya bo‗yicha ко‗rib chiqishda sudlov hay‘ati, odatda, raislik qiluvchi va ikki 
nafar xalq maslahatchilaridan iborat tarkibda harakat qiladi. Tegishli sudlaming hay‘atlarida 
ishlarni apellatsiya va kassatsiya tartibida ko‗rib chiqish uch sudyadan iborat tarkibda amalga 
oshiriladi. 
39)O‘rta bo‘g‘in sudlarida ishni tashkil etilishi.? Q oraqalpogiston Respublikasi fuqarolik va 
jinoyat ishlari bo‗yicha Oliy sudlari, fuqarolik va jinoyat ishlari bo‗yicha viloyat, Toshkent 
shahar sudlarining ishini sud raisi va uning o ‗rinbosari sud apparati yordamida tashkil etadi. 
Sud raisi ushbu sudning barcha ishlarini tashkil etishga m as‘ul boiadi. U sud faoliyatiga 
tashkiliy jihatdan rahbarlik qiladi: • sud ishlari b o ‗yicha chiqarilgan hal qiluv qarorlari, 
hukm lar, ajrim lar va qarorlar ustidan qonunda belgilangan doirada va tartibda protest 
kiritadi; • sud ishlarini nazorat tartibida tekshirish uchun talab qilib oladi; • sud rayosatini 
chaqiradi va uning majlislarida raislik qiladi; • sud rayosatining qarorlari bajarilishi ustidan 
nazoratni amalga oshirish ishini tashkil etadi; • Q oraqalpogiston Respublikasi, viloyat, 
Toshkent shahar sudlari sudyalarining intizomiy javobgarligi haqida ish qo‗zg‗atadi; • 
sudyalar, sudning boshqa xodimlari ham da xalq maslahatchilari malakasini oshirish ishini 
tashkil etadi; • sud amaliyotini umumlashtirish va sud statistikasini yuritish ishini tashkil 
etadi; Ish yuritish sudlaming ishini lozim darajada ta‘minlashning; protsessual normalarga 
rioya etilishining; sud ishlarini o‗z vaqtida ко‗rib chiqishning; sud tom onidan chiqarilgan 
hukmlar, hal qiluv qarorlari, qarorlar, ajrimlar ijrosining; sud majlisi ishtirokchilarining 
protsessual huquqlarini ta‘minlashning eng muhim shartlaridan biri hisoblanadi. 0 ‗rta 
bo‗g‗in sudlarida ish yuritish protsessual qonunchilik normalariga, Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi fuqarolik ishlari bo‗yicha Oliy sudida, fuqarolik ishlari bo‗yicha viloyat, 
Toshkent shahar sudlarida ish yuritish to ‗g‗risidagi yo‗riqnomaga hamda Q oraqalpogiston 

---

Respublikasi jinoyat ishlari bo‗yicha Oliy sudida, jinoyat ishlari bo‗yicha viloyat, Toshkent 
shahar sudlarida ish yuritish to‗g‗risidagi yo'riqnomaga muvofiq amalga oshiriladi 
40)Sud devoni va uning vazifalari.? Devonxona mudiri sud hay‘atlari kotiblariga rahbarlik 
qiladi, tashrif buyuruvchilami qabul qilishni tashkil etadi, sudga kelib tu sh g an x atlar b o ‗y 
ich a sud raisi y o k i u n in g o‗rinbosarlariga axborot beradi, xalq maslahatchilarini sudga 
chaqirish ishlarini tashkil qiladi, sud raisi yoki u n in g www.ziyouz.com kutubxonasi 
o'rinbosarlarining ruxsatiga muvofiq tuqarolarga turli sud hujjatlarini beradi va yuboradi. 
41) O‘rta bo‘g‘in sudlari Rayosati va uning vakolatlari. ? 
Rayosat tashkiliy xarakterdagi masalalami hal qiladi. U sud amaliyotini umumlashtirish 
natijalari, tuman sudlariga qonunchilikni to‗g£ri qollashda ko‗m ak berish chora-tadbirlari, 
jinoyatchilik va sudlovning ahvoli, fuqarolarning shikoyat va arizalarini hal qilish ishlarining 
ahvoli, sud faoliyatining joriy va istiqboldagi rejalari bo'yicha m a‘lumotlarni tinglaydi va 
muhokama qiladi. 
Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi rayosati: • o‗z 
vakolatlari doirasida ishlami nazorat tartibida ko‗radi; • sud amaliyotini umumlashtirish 
natijalarini ко‗rib chiqadi; • hay‘atlar faoliyati to ‗g‗risidagi m a‘ruzalarni, tum anlararo, tum 
an (shahar) sudlari raislarining shu sudlar faoliyati to ‗g‗risidagi va qonun hujjatlarini 
qoMlash amaliyoti to ‗g‗risidagi m a‘ruzalarini tinglaydi; • qonunga muvofiq boshqa 
vakolatlarni amalga oshiradi. 
42)Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi sudlov 
hay‘atlarining vakolatlari.? 
Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudining sudlov hay 
‘atlari: • o‗z vakolatlari doirasida ishlarni birinchi instansiyada ko‗radi; • apellatsiya yoki 
kassatsiya tartibida shikoyat berish (protest bildirish) huquqiga ega bo'lgan shaxslarning 
xohishiga ko‗ra, ishlami apellatsiya yoki kassatsiya tartibida ko‗radi. Apellatsiya tartibida 
ko‗rilgan ish kassatsiya tartibida ko‗rilmasligi kerak; • sud amaliyotini umumlashtiradi, 
qonunga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. Sudlov hay‘atiga uning raisi 
rahbarlik qiladi, sudlov hay‘atining raisi, qoida tariqasida, sud raisining o ‗rinbosari bo‗ladi. 
Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi raisining o 
‗rinbosari sudlov hay‘atlarining ishini tashkil etadi; sudlov hay‘ati majlislarida raislik qilishi 
mumkin («Sudlar to ‗g‗- risida»gi Qonunning 35-moddasi). Ishni birinchi instansiya 
bo‗yicha ко‗rib chiqishda sudlov hay‘ati, odatda, raislik qiluvchi va ikki nafar xalq 

---

maslahatchilaridan iborat tarkibda harakat qiladi. Tegishli sudlaming hay‘atlarida ishlarni 
apellatsiya va kassatsiya tartibida ko‗rib chiqish uch sudyadan iborat tarkibda amalga 
oshiriladi. 
43)O‘rta bo‘g‘in sudi raisining o‘rinbosari vakolatlari.? 0 ‗rta bo‗g‗in sudi raisining 
o‗rinbosari bo‗ladi. Uning vakolatlari «Sudlar to ‗g‗risida»gi Q onunning 35-m oddasida 
belgilangan. Q oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi 
raisining o ‗rinbosari: • sudlov hay‘atlarining ishini tashkil etadi; • sudlov hay‘ati majlislarida 
raislik qilishi mumkin; • sud rayosatiga sudlov hay‘atlarining faoliyati to‗g‗risida m a‘ruzalar 
taqdim etadi; • fuqarolami shaxsan qabul qiladi; • sud raisi yo‗qligida uning vakolatlarini 
amalga oshiradi; • qonun hujjatlariga muvofiq, boshqa vakolatlarni am alga oshiradi. Q 
oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat, Toshkent shahar sudlari raisining o ‗rinbosari 
yo‗qligida uning vakolatlari Umumiy yurisdiksiya sudlari sudyalarining oliy malaka hay‘ati 
qarori bilan sudyalardan biri zimmasiga yuklatilishi mumkin. 
44)Sudyalarning malakasini oshirish ishlarini tashkil etilishi.? 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 6 yanvardagi ―Sudyalik lavozimlariga 
nomzodlarni tayyorlash, sudyalik va sudlar apparati xodimlarini qayta tayyorlash, ularning 
malakasini oshirish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi qaroriga 
muvofiq, Sudyalar oliy maktabida sudyalik lavozimlariga nomzodlarni sudyalik faoliyatini 
amalga oshirish va sudyalik faoliyatini amalga oshirish va sudlar ishini tashkil etish, kasbiy 
etika, ishchanlik muloqoti va vaqtni boshqarish ko‗nikmalarini o‗qitishga, ilmiy-tahliliy va 
kreativ salohiyatini shakllantirishga qaratilgan bir yillik magistratura ta‘lim dasturi bo‗yicha 
tayyorlash joriy etildi. Sudyalar oliy maktabi magistraturasiga O‗zbekiston Respublikasi 
Sudyalar oliy kengashi tomonidan O‗zbekiston Respublikasi Oliy sudi bilan birgalikda 
belgilanadigan kvotalar bo‗yicha sudyalik lavozimlari zaxirasida bo‗lgan O‗zbekiston 
Respublikasi fuqarolarini tanlovdan muvaffaqiyatli o‗tgandan so‗ng qabul qilinadi. 
Magistraturaga qabul qilingan tinglovchilar asosiy ish joyi bo‗yicha lavozimidan ozod etiladi 
va ularga sudya yordamchisining bir oylik mehnatga haq to‗lash fondi miqdorida stipendiya 
to‗lanadi. Magistraturaga tinglovchilar grant asosida qabul qilinadi va magistratura 
tinglovchilari asosiy ish joyi bo‗yicha lavozimlaridan ozod etilganda, egallagan lavozimi 
butun o‗qish davri mobaynida saqlanadi. 
Sudyalik lavozimlariga 2020 yil 1 sentyabrdan boshlab faqat sudyalik lavozimiga 
nomzodlarni tayorlash kurslarida o‗qishni muvaffaqiyatli tamomlagan shaxslar tayinlanadi 

---

va ungacha bo‗lgan davrda sudyalarni dastlabki muddatga tayinlashning amaldagi tartibi 
saqlab qolinadi. 
45)Jinoyat ishlarini kurishda sudlovga tegishlilik? 
46)Viloyat sudlarida qanday jinoiy ishlar birinchi instansiya tartibida kurib chiqiladi.? Q 
oraqalpogiston Respublikasi jinoyat ishlari bo‗yicha Oliy sudi, jinoyat ishlari bo‗yicha 
viloyat va Toshkent shahar sudlari birinchi instansiya sudi sifatida JPKning 389-moddasida 
nazarda tutilgan jinoyat ishlarini ko‗radilar. Masalan, Qoraqalpoghston Respublikasi jinoyat 
ishlari bo‗yicha Oliy sudining, jinoyat ishlari 153 bo‗yicha viloyatlar va Toshkent shahar 
sudlarining sudloviga 0 ‗zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi 97-moddasining ikkinchi 
qismi, 118-moddasining to ‗rtinchi qismi, 150, 153, 155, 157, 158-moddalari, 159-
moddasining uchinchi va to ‗rtinchi qismlari, 160, 161-moddalari, 210-moddasining uchinchi 
qismi, 230, 231, 242, 244-moddalarida nazarda tutilgan jinoyatlarga — javobgarlikni 
oghrlashtiradigan holatlarda qasddan odam oidirish, javobgarlikni o ‗ta ogirlashtiradigan 
holatlarda nomusga tegish, tinchlik va xavfsizlikka qarshi (urushni targ ib qilish, genotsid, 
terrorizm, davlatga xoinlik qilish, 0 ‗zbekiston Respublikasi Prezidentiga tajovuz qilish, 
josuslik, qo‗poruvchilik), boshqaruv tartibiga qarshi, odil sudlovga qarshi ayrim jinoyatlar 
ham da boshqa og‗ir va o ‗ta og‗ir jinoyatlarga doir ishlar tegishlidir. 
47)O‘rta bo‘g‘in sudlari Rayosati vakolatlari.?. Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, 
viloyat sudi, Toshkent shahar sudi rayosati 
: • o‗z vakolatlari doirasida ishlami nazorat tartibida ko‗radi; 
• sud amaliyotini umumlashtirish natijalarini ко‗rib chiqadi; 
• hay‘atlar faoliyati to ‗g‗risidagi m a‘ruzalarni, tum anlararo, tum an (shahar) sudlari 
raislarining shu sudlar faoliyati to ‗g‗risidagi va qonun hujjatlarini qoMlash amaliyoti to 
‗g‗risidagi m a‘ruzalarini tinglaydi; • qonunga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. 
48)Qoraqolpog‘iston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudlari va Toshkent shahar sudining 
sudlov hay‘atining vakolatlari. ? 
Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudining sudlov hay 
‘atlari:
• o‗z vakolatlari doirasida ishlarni birinchi instansiyada ko‗radi; 
• apellatsiya yoki kassatsiya tartibida shikoyat berish (protest bildirish) huquqiga ega bo'lgan 
shaxslarning xohishiga ko‗ra, ishlami apellatsiya yoki kassatsiya tartibida ko‗radi. 
Apellatsiya tartibida ko‗rilgan ish kassatsiya tartibida ko‗rilmasligi kerak; 

---

 • sud amaliyotini umumlashtiradi, qonunga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi. 
Sudlov hay‘atiga uning raisi rahbarlik qiladi, sudlov hay‘atining raisi, qoida tariqasida, sud 
raisining o ‗rinbosari bo‗ladi. Qoraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent 
shahar sudi raisining o ‗rinbosari sudlov hay‘atlarining ishini tashkil etadi; sudlov hay‘ati 
majlislarida raislik qilishi mumkin («Sudlar to ‗g‗- risida»gi Qonunning 35-moddasi) 
49)O‘rta bo‘g‘in sudi raisining o‘rinbosari vakolatlari. ? 
0 ‗rta bo‗g‗in sudi raisining o‗rinbosari bo‗ladi. Uning vakolatlari «Sudlar to ‗g‗risida»gi Q 
onunning 35-m oddasida belgilangan. Q oraqalpogiston Respublikasi Oliy sudi, viloyat sudi, 
Toshkent shahar sudi raisining o ‗rinbosari:
• sudlov hay‘atlarining ishini tashkil etadi;
• sudlov hay‘ati majlislarida raislik qilishi mumkin; 
• sud rayosatiga sudlov hay‘atlarining faoliyati to‗g‗risida m a‘ruzalar taqdim etadi;
• fuqarolami shaxsan qabul qiladi; 
• sud raisi yo‗qligida uning vakolatlarini amalga oshiradi; 
• qonun hujjatlariga muvofiq, boshqa vakolatlarni am alga oshiradi. Q oraqalpogiston 
Respublikasi Oliy sudi, viloyat, Toshkent shahar sudlari raisining o ‗rinbosari yo‗qligida 
uning vakolatlari Umumiy yurisdiksiya sudlari sudyalarining oliy malaka hay‘ati qarori bilan 
sudyalardan biri zimmasiga yuklatilishi mumkin 
50)Sudyalar malakasini oshirish borasidagi ishlar qanday tashkillashtiriladi.? 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 6 yanvardagi ―Sudyalik lavozimlariga 
nomzodlarni tayyorlash, sudyalik va sudlar apparati xodimlarini qayta tayyorlash, ularning 
malakasini oshirish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi qaroriga 
muvofiq, Sudyalar oliy maktabida sudyalik lavozimlariga nomzodlarni sudyalik faoliyatini 
amalga oshirish va sudyalik faoliyatini amalga oshirish va sudlar ishini tashkil etish, kasbiy 
etika, ishchanlik muloqoti va vaqtni boshqarish ko‗nikmalarini o‗qitishga, ilmiy-tahliliy va 
kreativ salohiyatini shakllantirishga qaratilgan bir yillik magistratura ta‘lim dasturi bo‗yicha 
tayyorlash joriy etildi. Sudyalar oliy maktabi magistraturasiga O‗zbekiston Respublikasi 
Sudyalar oliy kengashi tomonidan O‗zbekiston Respublikasi Oliy sudi bilan birgalikda 
belgilanadigan kvotalar bo‗yicha sudyalik lavozimlari zaxirasida bo‗lgan O‗zbekiston 
Respublikasi fuqarolarini tanlovdan muvaffaqiyatli o‗tgandan so‗ng qabul qilinadi. 
Magistraturaga qabul qilingan tinglovchilar asosiy ish joyi bo‗yicha lavozimidan ozod etiladi 
va ularga sudya yordamchisining bir oylik mehnatga haq to‗lash fondi miqdorida stipendiya 
to‗lanadi. Magistraturaga tinglovchilar grant asosida qabul qilinadi va magistratura 

---

tinglovchilari asosiy ish joyi bo‗yicha lavozimlaridan ozod etilganda, egallagan lavozimi 
butun o‗qish davri mobaynida saqlanadi. 
Sudyalik lavozimlariga 2020 yil 1 sentyabrdan boshlab faqat sudyalik lavozimiga 
nomzodlarni tayorlash kurslarida o‗qishni muvaffaqiyatli tamomlagan shaxslar tayinlanadi 
va ungacha bo‗lgan davrda sudyalarni dastlabki muddatga tayinlashning amaldagi tartibi 
saqlab qolinadi. 
51. O‘zbekiston Respublikasi sud tizimida Oliy sudning o‘rni.
0 ‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 110-moddasiga binoan, 0 ‗zbekiston 
Respublikasi Oliy sudi fuqarolik, jinoiy va m a‘muriy sud ishlarini yuritish sohasida sud 
hokim iyatining oliy organi hisoblanadi. Oliy sud faqat um um iy yurisdiksiya sudlari tizim 
ida oliy sud organi ekanligini nazarda tutish lozim. U tom onidan qabul qilinadigan hujjatlar 
qat‘iy va 0 ‗zbekiston Respublikasining butun hududida ijro etilishi shart. Oliy sudni tashkil 
etish va uning faoliyati 0 ‗zbekiston Respublikasining 0 ‗zbekiston Respublikasi Oliy sudi 
Qoraqalpogiston Respublikasi oliy sudlari, viloyat, shahar, tum anlararo, tum an sudlari va 
harbiy sudlarning sudlov faoliyati ustidan nazorat olib borish huquqiga ega. 0 ‗zbekiston 
Respublikasi Oliy sudining fuqarolik, jinoiy va m a‘muriy sud ishlarini yuritish sohasida sud 
hokimiyatining oliy organi sifatidagi o‘rni uning keng va turli xil vakolatlari bilan bog‗liq
52. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining funksiyalari
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining quyidagicha funksiyalari mavjud:
1) um um iy yurisdiksiya sudlari sudloviga taalluqli bo'lgan fuqarolik, jinoiy va m a‘muriy 
sud ishlarini yuritish sohasida sud hokimiyatining oliy organi sifatida uning zimmasiga 
yuklatilgan vazifalarni bajarish;
2) Qoraqalpog'iston Respublikasi oliy sudlari, viloyat, shahar, tum anlararo, tum an sudlari 
va harbiy sudlarning sudlov faoliyati ustidan nazorat olib borish;
3) sud am aliyotini o'rganish va um um lashtirish, sud statistikasini tahlil qilish va ishlarni 
sudda ko'rib chiqish vaqtida qonun hujjatlarini qo'llash borasidagi masalalar bo'yicha 
sudlarga tushuntirishlar berish; O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi plenum ining 
tushuntirishlari sudlar tom onidan bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish; 
4) O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasida qonunchilik tashabbusi 
huquqini amalga oshirish. 
53. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining vakolatlari.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Қорақалпоғистон Республикаси олий судлари, 
вилоят, шаҳар, туманлараро, туман судлари ва ҳарбий судларнинг судлов фаолияти 

---

устидан 
назорат 
олиб 
бориш 
ҳуқуқига 
эга. 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди ишларни биринчи инстанция суди сифатида 
ва назорат тартибида кўради. У ўзи биринчи инстанция сифатида кўрган ишларни 
апелляция ѐки кассация тартибида шикоят бериш (протест билдириш) ҳуқуқига эга 
бўлган шахсларнинг хоҳишига кўра апелляция ѐки кассация тартибида кўриши 
мумкин. Апелляция тартибида кўрилган иш кассация тартибида кўрилмаслиги керак. 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди: 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг тушунтиришлари судлар 
томонидан бажарилиши устидан назоратни амалга оширади; 
суд амалиѐти васуд статистикасининг тизимли таҳлилини амалга оширади; 
судларнинг кадрлари малакаси оширилишини ташкил қилади. 
54 O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining tuzilishi va tarkibi..
Ўзбекистон Республикаси Олий суди раис, унинг биринчи ўринбосари — жиноят 
ишлари бўйича судлов ҳайъатининг раиси ҳамда раис ўринбосарлари — фуқаролик, 
маъмурий ва иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъатларининг раислари, Ўзбекистон 
Республикаси Олий судининг судьяларидан иборат бўлади ҳамда қуйидаги таркибда 
иш олиб боради: 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раѐсати; 
Жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати; 
Фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати; 
Маъмурий ишлар бўйича судлов ҳайъати; 
Иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати. 
55 O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми, Ўзбекистон Республикаси Олий суди 
судьялари ва Қорақалпоғистон Республикаси судларининг раисларидан иборат 
таркибда иш олиб боради. 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг мажлисларида Ўзбекистон 
Республикаси Бош прокурори қатнашади. Ўзбекистон Республикаси Олий суди 
Пленумининг мажлисларида Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди раиси, 
Судьялар олий кенгаши раиси, адлия вазири, судьялар, Ўзбекистон Республикаси 
Олий суди ҳузуридаги илмий-маслаҳат кенгаши аъзолари иштирок этиши мумкин. 

---

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми тўрт ойда камида бир марта 
чақирилади. Муҳокама қилинадиган умумий масалаларга доир ҳужжатлар лойиҳалари 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг аъзоларига, Ўзбекистон 
Республикаси Бош прокурорига мажлисдан йигирма кун илгари юборилади. 
O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi plenumi ishlarni nazorat tartibida ko'radi, sud amaliyotini 
umumlashtirish materiallarini ko'rib chiqadi va qonun hujjatlarini qo'llash masalalari bo'yicha 
tushuntirishlar beradi, O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi raisining taqdimnomasiga binoan, 
O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi huzuridagi ilmiy-maslahat kengashi tarkibini, 
O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi rayosatining tarkibini, sudlov hay‘atlarining tarkibi va 
raislarini, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi plenumining kotibini 
tasdiqlaydi…
56. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Rayosati va uning vakolatlari.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раѐсати энг юқори судлов инстанцияси бўлиб 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди судьяларидан Ўзбекистон Республикаси Олий 
суди Пленуми томонидан белгиланадиган миқдорда тузилади. 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди раиси, унинг биринчи ўринбосари ва 
ўринбосарлари Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раѐсати таркибига лавозим 
бўйича кирадилар. 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раѐсати: 
ишларни назорат тартибида кўради; 
суд амалиѐтини умумлаштириш натижаларини кўриб чиқади; 
Қорақалпоғистон Республикаси судлари, вилоятлар ва Тошкент шаҳар судлари, 
Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди раисларининг шу судлар фаолияти 
тўғрисидаги ва қонун ҳужжатларини қўллаш амалиѐти тўғрисидаги маърузаларини 
тинглайди; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди судлов ҳайъатлари ва аппаратининг ишини 
ташкил этиш масалаларини кўриб чиқади; 
қонунга мувофиқ бошқа ваколатларни амалга оширади. 
57. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi raisining vakolatlari.
Ўзбекистон Республикаси Олий судининг раиси: 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди фаолиятига ташкилий жиҳатдан раҳбарлик 
қилади; 

---

судларнинг ҳал қилув қарорлари, ҳукмлари, ажримлари ва қарорлари устидан протест 
киритади; 
суд ишларини назорат тартибида текшириш учун талаб қилиб олади; 
судлар томонидан чиқарилган ҳал қилув қарорлари, ҳукмлар, ажримлар ва қарорлар 
ижросини қонунда назарда тутилган тартибда тўхтатиб туради; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Раѐсатини чақиради ҳамда уларнинг 
мажлисларида раислик қилади; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Раѐсатининг умумий масалалар 
бўйича қабул қилган қарорлари бажарилиши устидан назоратни амалга ошириш 
ишини ташкил этади; 
ишни бир суддан бошқа судга олиб бериш масаласини ҳал қилади; 
Пленум ва Раѐсат муҳокамасига қонунга биноан уларнинг ваколатига тааллуқли 
бўлган масалаларни киритади; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг тушунтиришлари қонун 
ҳужжатларига мувофиқ эмаслиги ҳақида Ўзбекистон Республикаси Олий суди 
Пленумига тақдимномалар киритади; 
қонунларни шарҳлаб беришни талаб этувчи масалалар юзасидан Ўзбекистон 
Республикаси Конституциявий судига тақдимномалар киритади; 
Ўзбекистон Республикаси Олий судининг муайян ишда қўлланилиши лозим бўлган 
норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатларнинг 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Конституциясига 
мувофиқлиги тўғрисида Ўзбекистон Республикаси 
Конституциявий судига судлар ташаббуси билан киритилган мурожаати ҳақида 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми кўриб чиқиши учун тақдимнома 
киритади; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Раѐсатининг таркиби тўғрисида, судлов 
ҳайъатлари ҳамда Судьяларнинг олий малака ҳайъати таркиблари ҳақида Ўзбекистон 
Республикаси Олий суди Пленумига тақдимномалар киритади; 
Ўзбекистон Республикаси судлари судьяларининг интизомий жавобгарлиги ҳақида иш 
қўзғатади; 
раис ўринбосарлари ўртасида вазифаларни тақсимлайди; 
Ўзбекистон Республикаси Олий суди ходимлари билан меҳнат шартномаларини 
тузади ва бекор қилади; 

---

Ўзбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши билан келишилган ҳолда 
судларнинг тузилмаларига бошқарув ходимларининг умумий сони доирасида 
ўзгартиришлар киритади; 
58. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudida ishni tashkil etilishi.
59.O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining Ilmiy maslahat kengashi tarkibi.
Илмий-маслаҳат кенгаши Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми томонидан 
раис, раис ўринбосарлари (гуруҳ раҳбарлари), илмий котиб, таниқли ҳуқуқшунос 
олимлар ҳамда тажрибали амалиѐтчи юристлардан иборат таркибда тасдиқланади. 
Ўзбекистон Республикаси Олий судининг Фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати, 
Жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати, Ҳарбий ҳайъати раислари илмий-маслаҳат 
кенгаши таркибига киради. Илмий-маслаҳат кенгаши таркиби тасдиқланган кундан 
эътиборан беш йил давомида фаолият юритади. Илмий маслаҳат кенгаши таркиби 
икки гуруҳга бўлинган бўлиб, улар фуқаролик-ҳуқуқий масалалар бўйича ва жиноят-
ҳуқуқий масалалар бўйича гуруҳлар тузилади. 
60. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining Ilmiy maslahat kengashining vazifalari.