Sud va huquqni muhofaza qilish organlari

Қонунийлик деганда,
Ўзбекистон Республикаси Конституциясидаги қоидалар, 
қонунлар ва уларга мувофиқ чиқарилган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг барча 
давлат ва нодавлат органлари ва ташкилотлари, мансабдор шахслари ва 
фуқароларнинг сўзсиз амал қилиши ва ижро этиши тушунилади. 
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 15-moddasida mustahkamlab qo'yilganidek, 
89 « 0 ‗zbekiston Respublikasida 0 ‗zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va 
qonunlarining ustunligi so‗zsiz tan olinadi. Davlat, uning organlari, m ansabdor shaxslar, jam 
oat birlashm alari, fuqarolar Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish ko‗radilar». Sud davlat 
organi bo‗lib, uning faoliyatiga ham qonuniylikka rioya etish to‗g‗risidagi Konstitutsiya 
ko‗rsatmalari tatbiq etiladi. Bu qoidaga, ayniqsa, sud hokimiyatining odil sudlov bo‗yicha 
vakolatini amalga oshirishda qat‘iy rioya etish lozim. Masalan, jinoyatni ochish, aybdomi 
fosh etish, unga adolatli jazo tayinlash va aybi bo‗lmagan hech bir shaxs javobgarlikka 
tortilmasligini va hukm qilinmasligini ta‘minlash orqali jinoyatga oid sud ishlarini yuritishda 
inson huquq-erkinliklarini himoya qilish vazifalari qonunga qat‘iy rioya qilingan holdagina 
bajarilishi mumkin.
18)Aybsizlik prezumpsiyasi? 
Aybsizlik 
prezumpiyasi
(
lotincha
: 
Praesumptio
– 
taxmin
, 
gumon
 soʻzidan 
olingan) –
 
shaxs
 
huquqlari
 himoyasini taʼminlab beruvchi, asossiz 
ayblash
 va 
jazolashning
 oldini 
oluvchi jinoyat protsessining umumiy demokratik tamoyillaridan biri hisoblanadi. Baʼzan 
lotincha 
Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat
(isbotni rad etuvchi emas, balki 
taʼkidlovchi berishi kerak) iborasi bilan ifodalanadi. 
Aybsizlik prezumpsiyasi
– aybdorning jinoyati qonuniy tartibda isbot qilinmaguncha, uni 
aybsiz deb faraz qilish. Gumon qilinuvchi, aybla-nuvchi yoki sudlanuvchi uning jinoyat sodir 
etishda aybdorligi qonunda na-zarda tutilgan tartibda isbotlangunga va qonuniy kuchga 
kirgan sud hukmi bilan aniqlangunga qadar aybsiz hisoblanadi. Gumon qilinuvchi, 
ayblanuvchi yoki sud-lanuvchi o‗zining aybsizligini isbotlab berishi shart emas yoki o‗zini 
aybdor deb ko‗rsatish ham qonunda belgilangan tar-tibda aybi isbotlanmaguncha uni aybdor 
deb bo‗lmaydi. Oʻzbekiston Respublikasi JPKling 23-modda-sida ko‗rsatilishicha, 

---

aybdorlikka oid barcha shubhalar, basharti ularni barta-raf etish imkoniyatlari tugagan bo‗lsa, 
gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sud-lanuvchining foydasiga hal qilinishi lozim. Qonun 
qo‗llanilayotganda ke-lib chiqadigan shubhalar ham gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, 
sudla-nuvchining foydasiga hal qilinishi ke-rak. 
[1]
 
Aybsizlik prezumpiyasining asosida umumiy, keng eʼtirof etilgan axloq normasi yotadi, unga 
muvofiq har bir kishi aybdorligi isbotlanmaguncha aybsiz deb gumon qilinishi lozim. 
19)Miranda qoidasi.? 
Miranda qoidasi O‗zbekistonda 2009 yil 1 yanvardan e'tiboran joriy etilgan (O‗zbekiston 
Respublikasi qonunchilik hujjatlari to‗plami, 2008 yil, № 52, 514bet). 
Miranda qoidasi bo‗yicha hibsga olingan shaxsga uni so‗roq qilishdan oldin albatta: 
