Sud tibbiyotidan ukuv nazorat dasturi

XII. JINSIY XOLAT VA JINSIY JINOYaTLARDA

SUD TIBBIY EKSPERTIZALAR.
1. Jinsiy xolat ekspertizalarining 5 turini keltiring:

jinsni aniklash*

jinsiy etuklikni aniklash*

jinsiy daxlsizligini aniklash*

bola vujudga keltira olish xususiyatini aniklash*

oldin xomilador bulganligi, abort va tugruklar bulganligini aniklash*

kinda maniy borligini aniklash;

ruxiy xolatini aniklash;

jinoyat motivini aniklash;

jinoyatning ogirlik darajasini aniklash;

kiyimlaridagi jaroxatlarni aniklash.
2. Jinsiy jinoyatlarning 5 turini kursating:

zurlash*

faxsh xarakatlar*

besokolbozlik*

16 yoshga tulmagan shaxs bilan jinsiy alokada bulish*

tanosil yoki OITS bilan kasallanish*

germofroditizm ekspertizasi;

jinsiy etuklik;

oldingi tugruklar bulganligini aniklash;

bola vujudga keltira olish xususiyati;

jinsini aniklash.
3. Jinsiy etuklikni aniklash ekspertizalarida zarur bulgan 5 ta ma'lumot:

antropometrik*

birlamchi va ikkilamchi jinsiy belgilar*

chatishtirish va uruglantirish kobiliyati*

xomilani tuta olishi*

tugish, bokish va bolani parvarish kila olish kobiliyati*

guvoxlantiriluvchining salomatlik xolati xakidagi ma'lumotlar;

oilaviy axvoli;

ish joyi xakidagi ma'lumotlar;

yashash joyi xakidagi ma'lumotlar;

shaxs buladigan joy.
4. Erkaklarning nasl koldira olish kobiliyatini kursatuvchi 2 ta asosiy belgini kursating:

jinsiy aloka kila olishi*

uruglantira olishi*

bola tuga olish kobilyati;

laktastiya bulish xususiyati.
5. Xomiladorlikni aniklovchi 2 gurux belgilarni kursatuvchi:

xomiladorlikning extimoliy belgilari*

xomiladorlikning ishonchli belgilari*

xomiladorlikning aloxida belgilari;

xomiladorlikning yakin belgilari.
6. Oldingi tugrukdan dalolat beruvchi 3 ta asosiy belgini kursating:

sut bezlaridagi ajralmalarning xolati*

bachadon va tugruk yullarining xolati*

sarik tananing xolati*

korinning ok chizigini xolati;

yuzda pigmentastiyaning mavjudligi;

tishlarning xolati va suyaklanish zonasi.
7. Oldingi abortdan dalolat beruvchi 3 ta asosiy belgini kursating:

bachadon xolati*

tugruk yullari va undagi ajralmaning xolati*

sut bezlarining xususiyatlari*

kiyimlarda konli dogning mavjudligi;

sonda chizikimon izlarning mavjudligi;

tos a'zolarining xolati.
8. Jinsiy aloka (zurlash) bulganligidan dalolat beruvchi 3 ta asosiy belgini kursating:

kizlik parda, kin shillik kavatini shikastlanishi*

kinda maniyning mavjudligi*

xomiladorlik*

tanada shikastlanishlarning mavjudligi;

kiyimlarda konli dogning mavjudligi;

lablarda ajralmalarning mavjudligi.

9. Faxsh xarakatlarining 2 ta asosiy belgisini kursating:

jinsiy a'zolar soxasida shikastlanishlarning mavjudligi*

jabirlanuvchi tanasi va kiyimlarida maniyning mavjudligi*

kulida shilinma izi;

orka chikaruv teshigi atrof soxasi terisida axlat mavjudligi.

10. Besokolbozlikning 2 ta asosiy belgisini kursating:

orka chikaruv teshigi atrof soxasi terisida va tanada shikastlanishlarning mavjudligi*

anus va tugri ichakda maniyning topilishi*

tanada sulak topilishi;

jabirlanuvchi kiyimlarini shikastlanishi.
11. Tanosil kasalligi yukkanligidan guvoxlik beruvchi 2 ta belgi:

klinik belgilar*

diagnostikaning laborator tekshiruv usullari*

anamnez ma'lumotlari;

guvoxlarning kursatmalari.
12. Jinsiy jinoyatlar buyicha sud tibbiy ekspertizalarning 5 ta xususiyatlarini kursating:

jabirlanuvchi shaxsini tasdiklovchi xujjatning takdim etilishi*

shaxsdan bulgan vokeani batafsil surab bilish*

akusherlik anamnezini yigish*

shaxsni kurik*

mutaxassislar maslaxatini olish*

ota ona iltimosiga kura ekspertiza utkazish;

maxalla kumitasi roziligi bilan ekspertiza utkazish;

ekspertiza xulosasini talab kilgan ish joyidagi yigilish bayonnomasi;

jabirlanuvchini erkin tartibda kurish;

xolat yangi bulgan sharoitda xam lozim xujjatlarsiz ekspertiza utkazilmaydi.
13. Jinsiy aloka zurlash bilan amalga oshirilganligidan dalolat beruvchi 5 ta tibbiy asosni kursating:

son ichki yuzasida yarim oysimon shilinma, oval shakldagi kon talashlarning mavjudligi*

jinsiy yul va kizlik pardasida jaroxatlarning mavjudligi*

tanada kon yoki maniy izlari*

kiyimlarda jaroxatlar, ularda kon, maniyning bulishi*

rivojlanishi vokea kuniga mos keluvchi tanosil kasalliklarini yuktirish yoki xomilador bulishi*

jabirlanuvchining zurlash bulganligi xakidagi arizasi;

ota onasi va yakinlarini kursatmalari;

kiyimlarini kum bilan ifloslanganligi;

upkani kasallanishi (shamollash);

vokea kuniga mos kelmaydigan xomiladorlik.
14. Zurlash xolatlarida gumondorni sud tibbiy ekspertizadan utkazishning 3 ta asosiy maksadi:

jabirlanuvchi tomonidan etkazilgan shilinma, tish izlarini aniklash uchun*

tanasida kon, kin ajralmalarining mavjudligini aniklash uchun*

kiyimi va tanasida maniy izlarini aniklash maksadida*

shaxsini aniklash uchun;

vokea joyida kon mavjduligini aniklash uchun;

kiyimlaridan ifloslanganlik mavjudligini aniklash uchun.
15. Besokolbozlik xolatlarining sud tibbiy ekspertizasida passiv partnerda aniklanishi mumkin bulgan 5 ta asosiy belgilarni kursating:

orka chikaruv teshigi soxasida yorilish va kon ketish*

orka chikaruv teshigini voronkasimon kengayishi*

orka chikaruv teshigi burmalarida radiar joylashgan chandik va yorilishlar*

tugri ichak pastki uchligi shillik kavatida yorilish, kon ketish*

orka chikaruv teshigi soxasida maniy, kon va surtma moddalarning izlari*

kalla soxasi terisida jaroxat;

tanasida kontalashlar;

ogiz atrofi terisida yorilish;

son atrofida shilinma va kontalashlar;

tanada tishlash izlari.
16. Besokolbozlik xolatlarining sud tibbiy ekspertizasida axamiyatli bulgan aktiv partnerda aniklanishi mumkin bulgan 2 ta asosiy belgini kursating:

jinsiy olatda axlat, soch kismlarining bulishi*

tanasi va kiyimlarida maniyning bulishi*

tanasida kontalash va shilinmalarning bulishi;

kiyimlarini yirtilishi.
17. Kizlik pardani tavsiflovchi uning 5 ta xususiyatini kursating:

kizlik pardaning balandligi va konsistenstiyasi*

kizlik pardaning elastikligi*

kizlik pardaning chetlarining xususiyatlari*

unda tabiiy burtmalarning mavjudligi*

kizlik parda teshigining diametri*

kin daxlizi shillik kavatining rangi va xarakteri;

kin yukori devorining xususiyatlari, xarakteri;

jinsiy yullardagi chandikchalarning xarakteri;

kin gumbazining xarakteri;

kizlik pardaning relfining xususiyatlari.
18. Ayollarda jinsiy alokaga tuskinlik kiluvchi 3 ta asosiy sababni kursating:

vaginizm*

jinsiy a'zolarning nuksonli rivojlanishi*

kinga kirish soxasida chandikli uzgarishlar*

epilepsiya

yurakning nuksonli rivojlanishi;

sut bezlarining kasalliklari.
19. Erkaklarda uruglantirish kobiliyati yukolishining asosiy 5 ta sababini kursating:

jinsiy a'zolarning rivojlanmaganligi*

aspermiya maniyning yukligi, azospermiya *

– maniyda spermatozoidlarning yukligi* nekrospermiya – maniyda ulgan spermatozoidlarning bulishi*

oligospermiya maniyda spermatozoidlarning kam mikdorda bulishi*

asteno yoki keratospermiya – patologik spermatozoidlarni bulishi*

kul oyoklarning falaji;

oyok mushaklarining rivojlanmaganligi;

endokrin tizimning kasalliklari;

bosh miya kasalliklari;

tomirlar kasalliklari.
20. Xomiladorlik va tukkanligi faktini aniklash ekspertizalarini utkazish zaruriyatini yuzaga keltiruvchi asosiy 5 ta sharoitni kursatining:

zurlash va faxsh xarakatlari*

bola uldirish*

bola ugirlash*

bolani tashlab kuyish*

xomiladorlik va tukkanligi xolatlarini simulyastiya kilish*

oilada bolaning yukligi;

guvoxlantiriluvchining ota onasining iltimosi;

kushnilarning arizasi;

davolovchi vrachning arizasi;

surishtiruv idoralarining yullanma xati.
21. Jinsni aniklash ekspertizalari tayinlanadigan 3 ta xolatni kursating:

tugilganda jinsini notugri aniklanishi*

oilaning ajrashishi xolatlarida*

jinsiy xolati noanik bulgan xolatlarda*

oila kurishda;

besokolbozlikda;

tergov idoralarining ogzaki surovi.
22. Germofroditizmning 2 shaklini kursating:

chin*

soxta*

tulik;

notulik.

23. Yoshni aniklash ekspertizalari tayinlanadigan 3 ta xolatni kursating:

ish materiallarida yoshni tasdiklovchi xujjatlar bulmaganda*

pensiya yoshini aniklashda*

shaxsni identifikastiya kilishda*

ZAGS xodimlarining kursatmasi buyicha;

prokuraturaga taallukli bulganda;

shaxs xakorat kilinganda.

24. Yoshni aniklashning 5 ta asosiy mezonini keltiring:

teri koplamidagi uzgarishlar va tananing turli soxalaridagi sochlarning usishxolatiga kura*

ikkilamchi bezlarning rivojlanish darajasiga kura*

antropometrik kursatkichlarga asosan*

tishlarning xarakteri va ulardagi uzgarishlarga kura*

tananing ayrim gurux suyaklaridagi suyaklanish zonasiga kura*

guvoxlantiruvchining ogirligi va buyiga kura;

oyok kullarning mushaklarini rivojlanishiga kura;

guvoxlantiruvchining tasavvuri xususiyatlariga kura;

boshida sochlarining mavjudligi va xarakteriga kura;

yuz terisi rangi va turgorligiga kura.
XIII. AShYoVIY DALILLARNING TEKShIRISh.
1. Konning 4 ta tizimini sanang:

eritrostitar*

leykostitar*

zardob*

ferment*

trombostitar;

limfostitar;

oralik tizim;

stitologik tizim.
2. Kon ekspertizalarida xal etiladigan asosiy 3 ta savolni kursating:

iz (dog) kondan yuzaga kelganmi*

kon odamga tegishlimi yoki xayvonlarga*

konning guruxiy mansubligini aniklash*

kon dogi yorkinrok buladimi;

kon ketish xarakteri kanday bulgan;

rezus omili kanday.
3. Kon mavjudligini taxminiy aniklovchi 2 ta sinamani kursating:

vodorod peroksid bilan sinama*

dogni ultrabinafsha nurda kurish*

gemoglobin mavjudligini aniklash uchun tekshirish;

Bokarius sinamasi.
4. Kon mavjudligini ishonchli tarzda aniklovchi 3 ta sinamani kursating:

spektral usullar*

mikrokristallik usul*

xromatografiya usuli*

rangli reakstiyalar usuli;

peroksidazani majudligini aniklovchi usul;

bosma olish usuli.
5. Konning tur mansubligini aniklovchi 3 ta reakstiyani kursating:

Chistovich – Ulengut*

agarda prestipitastiya reakstiyasi*

immunoelektroprestipitastiya*

Florans sinmamasi;

Barberio sinamasi;

elektrokaogulyastiya sinamasi.
6. AVO tizimi buyicha 4 ta kon guruxini kursating:

0 (I) gurux*

A (II) gurux*

V (III) gurux*

AVO (IV) gurux*

M (I) gurux;

N (II) gurux;

MN (III) gurux;

Ss (IV) gurux.
7. Zardob tizimining oksillarining 3 guruxini kursating:

gaptogloblin (Nr)*

gammagloblin (Gm)*

guruxga xos komponentlar (Gc)*

P gurux;

Le gurux;

Lu gurux.
8. Izlarda AVO tizimining antigen guruxini aniklovchi 3 ta reakstiyani kursating:

absorbstiya*

absorbstiya elyustiya*

aralash agglyutinastiya*

prestipitastiya;

gelfiltrastiya;

elektroprestipitastiya.
9. Maniyni taxminiy aniklovchi 3 ta reakstiyani kursating:

mikrokristallik reakstiya*

kartoshka eritmasi bilan reakstiya*

ultrabinafsha nurlarda tekshirish*

spektral;

xromatografik;

morfologik.
10. Maniyni aniklovchi 2 ta ishonchli usulni kursating:

xromatografik*

morfologik*

mikrokristallik reakstiya;

spektral.
11. Soch ekspertizasining 5 ta asosiy savolini kursating:

tekshirilayotgan ob'ekt sochmi*

soch insonnikimi yoki xayvonniki*

agarda insonniki bulsa, unda tananing kaysi kismiga taallukli*

sochlarda jaroxatlarning mavjudligi, ularning xarakteri*

AVO tizimi buyicha kaysi guruxga mansub*

sochlar kanday shaxsga taallukli?

kanday yoshdagi shaxsga taallukli?

erkak yoki ayol sochi?

sochlarda kasallikka xos uzgarishlar bormi?

sochlarning kalladan olingan muddati?
12. Sochlar tuzilishiningg 3 kavatini keltiring:

kutikula*

pustlok kavati*

miya kavati (magizi)*

shillik;

shillik osti;

mushak.
13. Sochlarning regional kelib chikishini aniklash imkonini beradigan 4 ta belgini kursating:

uzunligi*

shakli*

rangi*

sochlarning kundalang kesimi va tuzlishi*

sochlarning buyalganligi;

elastikligi;

uzagi;

periferik oxiri.
14. Inson sochi kutikulasining 2 ta farkli belgisini kursating:

kutikula rasmi murakkab, chiziklari egri, yakinlashgan*

optik kismi maydatishli*

kutikula rasmi oddiy, chiziklari tugri, bir biridan olis joylashgan;

optik kismi yiriktishli.
15. Xayvonlar sochi kutikulasining 2 ta farkli belgisini kursating:

kutikula rasmi oddiy, chiziklari tugri, bir biridan olis joylashgan*

optik kismi yiriktishli*

kutikula rasmi murakkab, chiziklari egri, yakinlashgan;

optik kismi maydatishli.
16. Inson sochining pustlok va magiz kavatlarining 4 ta xususiyatlarini kursating:

shox kavati keng*

pigmentlari mayda donador, ayrim xolatlarda tasmasimon pigmentoforalar xosil kiladi*

magiz kavati ingichka*

magiz kavati tuzilmasiz*

shox kavati ingichka;

pigmentlari yirik donador;

magiz kavati keng;

magiz kavatida xujayralar yaxshi farklanadi.
17. Xayvonlar sochining pustlok va magiz kavatlarining 4 ta xususiyatlarini kursating:

shox kavati ingichk*

pigmentlari yirik donador*

magiz kavati keng*

magiz kavatida xujayralar yaxshi farklanadi*

shox kavati keng;

pigmentlari mayda donador, ayrim xolatlarda tasmasimon pigmentoforalar xosil kiladi;

magiz kavati ingichka;

magiz kavati tuzilmasiz.
18. Ashyoviy dalillarni tekshirishda ekspert ishining 5 ta asosiy boskichini kursating:

ish tafsiloti va ekspertiza oldiga kuyilgan savollar bilan tanishish*

ashyoviy dalilni kayd etish*

materialni iktisod kilgan xolda ashyoviy dalilni tekshirish*

tuxtam tuzish va xulosani ramiylashtirish*

ashyoviy dalilni xulosa bilan birga tergovchiga kaytarish*

ashyoviy dalillarni olish bayonnomasini tuzish;

ashyoviy dalillarni tekshirish buyicha xulosaga jabrlanuvchidagi tan jaroxatlarini kayd etish;

ayblanuvchilar ustidan ayblov xukmini tuzish;

ashyoviy dalillarni ish buyicha tekshiruvdan utayotgan shaxsga topshirish.

XIV. TIBBIYoT XODIMLARINING KASB XUKUKBUZARLIKLARI.
1. Tibbiyot xodimlarining kasb xukukbuzarliklarini 2 turini kursating:

kilmish*

jinoyat*

davolash;

operastiyadagi.
2. Tibbiyot xodimlarining kilmishining 3 turini kursating:

ma'muriy*

intizomiy*

fukaroviy*

jinoiy;

jinoiy prostessual;

lavozim.
3. Xayot va soglik uchun xavli bulgan 4 ta jinoyatni kursating:

jinoiy abort*

xizmat vazifalarini lozim darajada bajarmaslik*

tanosil kasalliklari, OITS tarkatish*

xavf ostida koldirish*

dori darmonlar tayyorlash;

giyoxvand moddalar berish;

epidemiologik ishlarni rad etish;

uyda davolash.
4. Oila, axlokka karshi jinoyatlarni kursating (3):

bolani almashtirib kuyish (JK 124 moddasi)*

bola asrab olganlik sirini oshkor kilish (JK 125 moddasi)*

inson a'zo va tukimalarini olish (JK 133 moddasi)*

yolgon guvoxlik berish (JK 238 moddasi);

surishtiruv va dastlabki tergov sirlarini oshkor etish (JK 239 moddasi);

jinoyat ish katnashchilarining ularga yuklatilgan vazifani bajarishdan bosh tortishi (JK 240 moddasi);
5. Uzbekiston Respublikasi JKning xayot va soglikka karshi jinoyatlarni kuzda tutuvchi 5 ta asosiy moddasini kursating:

102 modda extiyotsizlik orkasidan odam uldirish*

104 modda kasddan badanga ogir tan jaroxati etkazish*

105 modda kasddan badanga urtacha ogir tan jaroxati etkazish*

109 modda kasddan badanga engil tan jaroxati etkazish*

111 modda extiyotsizlik orkasidan urtacha ogir va ogir tan jaroxati etkazish*

118 modda zurlash;

120 modda besokolbozlik;

124 modda bola almashtirib kuyish;

126 modda kup xotinlik;

131 modda islovatxona ochish yoki kushmachilik kilish.
6. Uzbekiston Respublikasi JKning boshkaruvning belgilangan tartibiga karshi jinoyatlarni kuzda tutuvchi 5 ta asosiy moddasini kursating:

205 modda – mansab vakolatini suiiste'mol kilish*

207 modda – mansabiga sovukkonlik*

209 modda – mansab soxtakorligi*

210 modda – pora olish*

214 modda – tovlamachilik*

72 modda – shartli jazolash;

113 modda – tanosil kasalliklari va OITSni tarkatish;

125 modda – bola asrab olganlik sirini oshkor kilish;

145 modda – vijdon erkinligini buzish;

156 modda – milliy, irkiy va diniy adovatni tarkatish.
7. Odil sudlovga karshi jinoyatlarni kursating (3):

yolgon guvoxlik berish (JK 238 moddasi)*

surishtiruv va dastlabki tergov sirlarini oshkor etish (JK 239 moddasi)*

jinoyat ish katnashchilarining ularga yuklatilgan vazifani bajarishdan bosh tortishi (JK 240 moddasi)*

bolani almashtirib kuyish (JK 124 moddasi);

bola asrab olganlik sirini oshkor kilish (JK 125 moddasi);

inson a'zo va tukimalarini olish (JK 133 moddasi).
8. Tibbiy amaliyotdagi noxush okibatlarning 3 ta turini kursating:

vrach xatosi*

baxtsiz xodisa*

yatrogeniya*

vrach sirini oshkor etish;

tanosil kasalliklari va OITSni tarkatish;

xavf ostida koldirish.
9. Yatrogeniyaning 4 ta turini kursating:

informastion*

profilaktik*

diagnostik*

davolash*

distanstion;

elektron;

epidemiologik;

tabibchilik.
10. «Evtanaziya» va «etika» suzlarini taklif etgan olimlarni kursating:

Bekon*

Aristotel*

Gippokrat;

Bon.