Statistika, ma’lumotlar va statistik fikrlash i-bob. Mundarija

Olingan natijalardan og’ishda – qachonki so’rov yoki tadqiqotlarni o’tkazayotgan tadqiqotchilar tanlanma uchun tanlab olingan barcha eksperimental birliklar to’g’risida ma’lumotlar ololmaydilar.

O’lchashdagi nuqsonlar qiymatlari yozilgan ma’lumotlarning noaniqligiga tegishlidir. So’rov davomida bunday xatoliklar ma’nodosh bo’lmagan yoki yordamchi savollar va respondentdan olingan intervyuning samarasi tufayli sodir bo’lishi mumkin.

S tatistika yana harakatda Statistika tadqiqotlarining etikasini tanqidiy baholangan holda

O’smirlarning ijtimoiy tarmoqlar va mobil telefonlaridan foydalanish to’g’risidagi PIALP so’rovi natijalari ilmiy-tadqiqot marzai rahbarligida olingan bo’lib, unda “o’smirlar ijtimoiy tarmoqlardagi veb-saytlardan o’taketgan foydalanuvchilar bo’lishni davom ettirayapti” va foizi “yuqoriga qarab ko’tarilmoqda” kabi xulosalar qilingan. So’rov 800ta o’smirlardan tanlanmaga kiritgan. Bu xulosaning haqiqiyligini baholash uchun tanqidiy mikrlovchi bir qancha savollarni ko’rib chiqishni hohlaydi.
Birinchidan, barcha amerikalik o’smirlar uchun tanlanma reprezentativ bo’ladimi? PIALP hisobotida so’rov natijalari “telefon orqali intervyular o’smirlarning milliy-reprezentativ tanlanmasi bilan” asoslangan degan fikr o’z tasdig’ini topgan. O’smirlarning ikkita tanlanmasi (va ularning ota-onalari) tanlab olindi. Birinchi tanlanma Qo’shma Shtatlarning qit’a qismidagi barcha sanab chiqilgan statsionar aloqa telefonlar raqamidan tashkil topgan. Ikkinchi tanlanma sanab chiqilgan statsionar telefonlar katalogi bilan bog’liq bo’lmagan AQShdagi barcha mobil telefonlaridan tasodifiy tarzda tanlab olingan mobil telefonlari raqamidan tashkil topgan. Har bir o’smirning raqami bilan etti marta bog’lanishga va intervyu olishga o’rinib ko’rishga kirishildi. Bu aloqa telefon qo’ng’iroqlari shaxmatli tartibda bir kecha-kunduz vaqti va haftaning kunlari mobaynida tanlanmaning aralashib ketishini kamaytirishga o’rinib ko’rish maqsadida taqsimlangan. Tadqiqot natijalarini buzib ko’rsatishga ma’lum nuqtai nazar niyatida tanlanmaga saylab olishda hech qanday urinish nazarda tutilmagan. Ayni paytda, aksincha holat sodir bo’ldi. Shunday ekan, 800ta o’smirdan tashkil topgan tanlanma, chamasi, AQShdagi barcha o’smirlardan haqiqatdan ham tasodifiy ravishda tanlab olingan. Shunday qilib, tanlanma qiziqtirayotgan bosh to’plam uchun reprezentativ bo’lishi mumkin.
Ikkinchidan, 800ta o’smirlardan tashkil topgan tanlanma ishonchli xulosa qilish uchun etarli miqdorda kattami? Garchi AQShning qit’a qismida yashayotgan o’smirlar 25 milliondan ko’proq bo’lib, 800ta nafardan iborat bo’lgan tasodifiy tanlanma tadqiqotchilar uchun ishonchli xulosa qilishga imkoniyat yaratishini keyingi boblarda bilib olamiz. Darhaqiqat, PIALP hisobotida tanlanmaning xatosi tadqiqotchi uchun 4 foizga yaqinni tashkil etganligi t a’kidlangan. Bu esa, AQShdagi barcha o’smirlarning 69 foizdan 77 foizgachasi (73% ± 4%) ijtimoiy tarmoqlarning saytlariga muntazam qatnashishini bildiradi.
Uchinchidan, so’rov savollarining ifoda qilinishi ma’nodosh yoki yo’lovchi bo’lmagan hisoblanadimi? Bunday savollar ma’lum nuqtai nazarni qo’llab-quvvatlaydigan javoblar olish uchun ko’pincha moslashtiriladi.
Keyingi boblarning matnlarida Siz statistika va statistik tafakkur sohasida mustahkam asosni barpo etish uchun zaruriy instrumentlar bilan tanishasiz.