Statistika, ma’lumotlar va statistik fikrlash i-bob. Mundarija

GERBERT DJORDJ UELLS BIOGRAFIYaSI (HERBERT GEORGE WELLS, 1866-1946)
Yozuvchi va romanist
Ayni angliyalik bo’lgan Gerbert Djordj Uells ingliz sinflarining bo’linishiga parodiya va inson taraqqiyoti muqarrar ekanligini satirik ogohlantirish sifatida 1895 yilda o’zining “Vaqt mashinasi” nomli ilk romanini chop etdi.
Eng taniqli ilmiy-fantastik yozuvchi sifatida tanilgan bo’lsa-da, Uells sermahsul yozuvchi, jurnalist, sotsiolog, tarixchi va faylasuf bo’lgan. Statistik tafakkur to’g’risidagi Uellsning bashoratlari faqat bu olamning hayoti haqida ado etgan ko’plab kuzatishlarining bir qismi hisoblanadi. Mana Gerbert Uellsning bir qancha eng taniqli tsitatalari:
“Reklama – bu qonunlashtirilgan yolg’on”;
“Xom tasnif va yolg’on umumlashtirishlar - bu la’nati uyushtirilgan hayotdir”;
“Inqiroz bugun bu ertaga hazil”;
“Tentaklar qilishadi, olimlar va munajjimlar ularni ekspluatatsiya qiladi”;
“Muvaffaqiyatning birdan bir ishonchli me’yori – bu bir tomondan biz nimani qilishimiz va kim bo’lishimiz mumkin edik, boshqa tomondan biz nima qildik va o’zimiz uchun qilingan narsalar o’rtasidagi nisbatdir”.

Statistik tafakkur ma’lumotlar va xulosalarni tanqidiy baholash uchun o’z ichiga oqilona fikrlash va statistika fanini qo’llashni oladi. Ma’lumotlarning bosh to’plamida farqlar borligi fikrlash jarayoni uchun asos hisoblanadi. Tanqidiy fikrlashda statistikaning roli to’g’risida bor qadar tassavurga ega bo’lish uchun ba’zi bir yanglishliklarga yoki xatolik so’rovlarga olib keladigan ikkita misolni keltiramiz.