Statistika, ma’lumotlar va statistik fikrlash i-bob. Mundarija

Tasviriy statistika muammolarining to’rtta unsuri: 1. Bosh to’plam yoki qiziqtiruvchi tanlanma; 2. Tadqiqot qilinadigan bir yoki bir necha o’zgaruvchilar (bosh to’plam yoki tanlanma birliklarining tavsiflanishi); 3. Jadvallar, grafiklar yoki sonlarda jamlangan instrumentlar; 4. Ma’lumotlarda qonuniyatlarni aniqlash.

Xulosaviy (analitik) statistika muammolarining to’rtta unsuri: 1. Qiziqtirayotgan bosh to’plam; 2. Tadqiqot qilinadigan bir yoki bin necha o’zgaruvchilar (bosh to’plam birliklarining tavsiflanishi); 3. Bosh to’plam birliklarini tanlash; 4. Tanlanmani tashkil etadigan informatsiyalar asosida bosh to’plam to’g’risida xulosa; 5. Xulosaning ishonchlilik ko’rsatkichi.

M
1.3-misol
Xulosaning
ishonchliligi –
Pepsi Koka-Kolaga qarshi

uammo 1.2-misolga qarasangiz, unda 1000ta kola iste’molchining ta’mi aniqlash testining afzalliklari ko’rsatilgan. Qanday qilib mintaqadagi Pepsi marketingida barcha kola iste’molchilarining afzalligi to’g’risidagi xulosaning ishonchliligini o’lchash mumkinligini tasvirlab bering.


Echimi Qachonki 1000 ta iste’molchilarning afzalligidan mintaqadagi barcha iste’molchilarni baholash uchun foydalanilsa, baholash bosh to’plamning afzalligini tasvirlashda aniq bo’lmaydi. Masalan, agar ta’mni aniqlash testi 1000ta kola iste’molchining 56 foizi Pepsini afzal ko’rsa, bundan mintaqadagi barcha kola ichadiganlarning 56 foizi (bu ehtimol) Pepsini afzal ko’rishligini bildirmaydi Shunday bo’lsada, biz ishonchli statistik fikr-mulohazalardan foydalanishimiz mumkin. Masalan, shunday fikr bizni ishontirgan holda, Pepsi afzalligini baholash shubhasiz bosh to’plam afzalligidan deyarli 5 foiz chegarada bo’lishi mumkin. Bundan shu narsa anglashiladiki, Pepsining haqiqiy afzalligi 51 foizdan [ya’ni, (56 - 5)%] va 61 foizgachani [ya’ni, (56 + 5)%] - ya’ni, (56 ± 5)% tashkil etadi. Bu interval xulosaning aniqlik ko’rsatkichini ifodalaydi.