Статистик кўрсаткичлар

Интенсивлик нисбий миқдорлари ҳодиса ва жараёнларнинг тарқалиш зичлигини, ёйилишини характерлайди.

Интенсивлик нисбий миқдорига аҳолининг зичлигини (аҳоли сони/территория), туғилиш, ўлиш, табиий ва механик ҳаракати кўрсаткичлари ва бошқаларни мисол қилиб келтириш мумкин.

Таққослаш нисбий миқдорлари турли объект ва ҳудудларга мансуб бўлган бир хил кўрсаткичларнинг нисбатини характерлайди. Масалан, АҚШ ва Ўзбекистонда ёки Ўзбекистон ва Россияда киши бошига истеъмол қилинган тухум, гўшт ёки битта оилага тўғри келадиган автомобиль ва бошқалар.

Таққослаш нисбий миқдорлари турли объект ва ҳудудларга мансуб бўлган бир хил кўрсаткичларнинг нисбатини характерлайди. Масалан, АҚШ ва Ўзбекистонда ёки Ўзбекистон ва Россияда киши бошига истеъмол қилинган тухум, гўшт ёки битта оилага тўғри келадиган автомобиль ва бошқалар.

Таққослаш нисбий миқдорларни ҳисоблашни бошлашдан олдин, текширувчи таққосланадиган миқдорларни таққослама ҳолга келтириб олиши керак. Таққослама бўлиши учун, икки мамлакатнинг кўрсаткичлари моҳияти ва мазмуни бўйича бир хил, улар ягона методология билан ҳисобланган, бир хил ўлчов бирликларида келтирилган бўлиши керак, акс ҳолда, уларни таққослаш нотўғри хулосаларга олиб келади.

Мутлақ ва нисбий миқдорларни биргаликда қўллашнинг зарурияти

Мутлақ ва нисбий миқдорларни қўллашда бир қанча қоидаларга риоя қилиш керак. Мутлақ ва нисбий миқдорларнинг ўзига хос характерли хусусияти шундаки, улар доимо бир турли ҳодиса ва жараёнларнинг миқдори ва размерини ифодалайди. Шунинг учун ҳам, мутлақ ва нисбий миқдорларни ҳисоблашда ва, айниқса, улардан фойдаланишда текшириладиган ҳодиса ва жараёнлар ривожланишини ўзига хос хусусиятларини ва алоҳида шароитларини эътиборга олиш зарур. Шароит, жой ва вақтга қараб бир хил кўрсаткичлар характери бўйича турли ҳодисаларнинг даражасини ифодалаши мумкин. Масалан, акционерлик жамиятларини олайлик. Бундан 10 йил олдин жуда катта ҳисобланган корхона (акциялар сони бўйича) бугунги кунга келиб жуда ҳам кичик корхоналар сонига қўшилиши мумкин.