Статистик кўрсаткичлар

СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАР

1. СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАРНИНГ МОҲИЯТИ ВА АҲАМИЯТИ.

2. МУТЛАҚ КЎРСАТКИЧЛАР ВА УЛАРНИНГ ТУРЛАРИ.

3. НИСБИЙ МИҚДОРЛАР ВА УЛАРНИ ИФОДАЛАШ ШАКЛЛАРИ.

4. НИСБИЙ МИҚДОРЛАР ТУРЛАРИ.

5. ШАРТНОМА БАЖАРИЛИШИ ВА РЕЖА БАЖАРИЛИШИ НИСБИЙ МИҚДОРЛАРИ.

6. ДИНАМИКА ВА ТУЗИЛМА НИСБИЙ МИҚДОРЛАРИ ЎРТАСИДАГИ ЎЗАРО БОҒЛАНИШ ВА УНИ АҲАМИЯТИ.

7. МУТЛАҚ ВА НИСБИЙ МИҚДОРЛАРДАН СТАТИСТИК ТАҲЛИЛДА ФОЙДАЛАНИШ.

8. МУТЛАҚ ВА НИСБИЙ МИҚДОРЛАРДАН БИРГАЛИКДА ФОЙДАЛАНИШ.

СТАТИСТИК КЎРСАТКИЧЛАР

Статистикада кўрсаткичлар ўрганилаётган ҳодисаларнинг миқдорий томонларини ифода этади. Улар ўрганилаётган жараёнларнинг сонини, ҳажмини (акциялар сони, акциялар қиймати, товар обороти), даражасини, нисбатини ва шу кабиларни тавсифлайди. Маълумки, амалиётда иқтисодий ҳаётнинг турли жабҳаларига тегишли кўрсаткичлар ҳисобланади.

Статистик кўрсаткичлар иқтисодий категорияларни акс эттириб, ўзаро боғланган миқдор ва сифат томонларга эгадир. Масалан, корхона харажатларини олайлик. Унинг миқдор томони маълум бир сумма ҳисобланади. Сифат томони, корхона харажатларига қандай харажатлар қўшилади ва қандай харажатлар қўшилмайди. Буни билиш учун харажатларнинг иқтисодий табиатини ва махсус ҳужжатлар (йўриқномалар)ни ўрганиш талаб этилади.

Статистик кўрсаткичларнинг турли-туман функцияларни бажариши уларнинг турларини баҳолайди. Кўрсаткичлар: а)ўрганилаётган ҳодисаларни моҳияти бўйича: ҳажмий (сонли) ва сифат; б) умумлаштириш даражаси бўйича: индивидуал ва умумий (умумлаштирилган); жараёнларни ўрганиш характерига қараб: пайт (фурсат) ва даврий кўрсаткичларга бўлинади. Кўрсаткичлар ўрганилаётган ҳодисаларни тўғри ифодалаши учун, уларни ҳисоблашда қуйидаги қоидаларга риоя қилингани маъқул: а) иқтисодий назария ва статистика методологиясига суянган ҳолда ҳисобланган кўрсаткичлар иложи борича ўрганилаётган ҳодисаларнинг моҳиятини ифодалаб, уларга миқдорий баҳо берсин; б) улар ҳисобланаётган асос маълумотнинг ҳар томонлама тўлиқлиги; в) бошланғич асос маълумотлар ва ҳисоблаш технологияси бўйича уларни таққослаш мумкинлигини таъминлаш; г) улар ҳисобланаётган бошланғич асос маълумотларнинг ишончлилигини таъминлаш.