Statistik jadvallar deganda nimani tushunasiz? Ular so‘z bilan bayon etishga qaraganda afzalliklarga egami?

Tuzilmaviy yoki variatsiyali guruhlashtirish – bu bir turdagi jinoyatlar, huquqbuzarlar fuqarolik davolari va boshqa belgilarning tizimidagi o‘zgarishlarni o‘rganishda statistik ma’lumotlar guruhlashidir. Ma’lumotni strukturaviy guruhlashtirish uchun bir turdagi, bo‘linadigan, hajm bo‘yicha o‘zgaruvchan belgilar majmui kerak bo‘ladi. Tuzilmaviy guruhlash yordamida bir xil tipdagi, sifat jihatidan bir xil bo‘lgan guruhlarning (birliklarning) salmog‘i hisoblanadi va shu tariqa to‘plam tarkibi o‘rganiladi. Masalan, sudlanganlarning ichidan muqaddam sudlanganlar va alohida xavfli retsidevistlar haqidagi ma’lumotlarni jamlanishini olsak bo‘ladi.

Agar tipologik guruhlashtirish asosida sifatiy belgilar yotsa tuzilmaviy (variatsion) guruhlashtirish asosida sonli belgilar (jinoyatlar o‘rtacha og‘irligi, shaxslar, ishlar, soni, huquqbuzarlar yoshi, jazo muddati sudlanganlik soni, umumiy o‘rta ta’limni nechinchi sinfgacha o‘qiganligi, zarar miqdori, tergov muddatlari jinoyat, fuqarolik ishlarini ko‘rib chiqish muddatlari va boshqalar) yotadi.

Variatsion guruhlarning maqsadi bir turdagi tipik guruhlar tizimini aniqlashdir. Bunda statistik kuzatuvlar natijasida olingan materialni qandaydir bir o‘zgarib turuvchi (variatsiyalashuvchi) alomat hajmi bo‘yicha guruhlaydilar. Ba’zida dastlabki bir turdagi yig‘indilarni olgandayoq ularning ichida u yoki bu miqdoriy alomatni taqsimlashga asoslanib guruhlash amalga oshiriladi, bu esa yig‘indining tarkibi va tizimini aniqlashga imkoniyat beradi (masalan, aholini yosh bo‘yicha bo‘lish, sudlanganlarni – jazo muddati bo‘yicha, jinoiy ishlarni – tergov va ishni sudda ko‘rish muddatlari bo‘yicha bo‘lish va boshqalar). Miqdoriy alomatlar bo‘yicha bunday guruhlash variatsion deb nomlanadi.