Spss дастури асосида маълумотларни қайта ишлашнинг ўзига хос психологик хусусиятлари

Метрик бўлмаган шкалалар – номинатив ва тартибли шкалалар. Улар устида математик амалларни (қўшиш, айириш) бажариб бўлмайди (бунинг маъноси йўқ).

Метрик шкалалар – интервал (оралиқли) ва нисбий шкалалар. Улар билан математик амаллар бажариш мумкин.

Ўлчаш шкалаларининг классификацияси.

Шкала	Тавсифи	Мисоллар
Номинал шкала	Бирор хусусият ѐки белгига маълум ном бериш ѐки символ билан белгилаш. Бу шкалада ўлчаш амалга оширилганда классификация қилиш ѐки бир-бирига ўхшамайдиган синфларга ажратиш амалга оширилади. Берилган ном ѐки символ ҳеч қандай маънога эга эмас, улар билан математик амаллар бажарилмайди.	Темперамент типлари; характера акцентуацияси типлари; текширилувчиларнинг жавоблари вариантлари. Дихотомик (алтернатив): «Ҳа» ва «йўқ»; «Рози» ва «қарши»; «Интроверт» ва «Экстраверт»; «Тўлиқ оила» ва «Тўлиқ эмас оила».
Тартибли шкала	Ўлчанаѐтган белгилар ―кўп- кам‖, ―юқори-паст‖, ―кучли- кучсиз‖ тамойиллари асосида классификацияланади	1дан 5 гача бўлган мактаб баҳолари; пастдан юқорига қараб баҳоланган даражалар; қадрият ва афзалликнинг тартибга солинган кетма- кетлиги (ранг бўйича).

Интервал (Оралиқли) шкала	Ҳар бир ўлчанаѐтган белги қиймати бошқаларидан бир хил масофада туради. Бошланғич нуқта (нол қиймат) шартли. Бу шкала билан ишлаганда ўлчанаѐтган хусусият ѐки предметга ўлчов объектлари ѐки хусусиятлар сонига тенг миқдордаги бирликлар ажратилади.	Ч.Осгуднинг Семантик дифференциал; Векслер IQ; Кеттелнинг 16-ти омилли сўровномаси ва бошқа тест шкалалари. Бу шкалалар натижаларнинг тенг интервалга эгалигини исботлаш учун махсус равишда киритилади.
Нисбий шкала	Оралиқ шкаланинг барча хусусиятларига эга. Бу шкала ўзгармас нолга (бошланғич нуқтага) эга. Нол – хусусиятнинг тўлиқ йўқлигини англатади. Бу шкала химия, физика, психофизика, психофизиологияда қўлланилади.	Киши бўйи, массаси (оғирлиги), реакция тезлиги, жисмоний кучи кўрсаткичи, чидамлилиги.

Бошқа статистик воситалардан фарқли равишда SPSS дастурида уч турдаги шкаладан фойдаланилади. Уларнинг ҳар бири ўзгарувчиларнинг қўшимча хоссалари ҳақида маълумотни ўзида мужассамлаштиради.
Миқдорий («Метрическая» ѐки «Количественная») маълумотларнинг миқдор типидалигини кўрсатади. Масалан, кишининг ѐши, тестдан олган баҳоси. Бу маълумотлар устида арифметик амаллар бажариш мумкин.