Sportda matematika

Kekirdak 
Kekirdak 10-13 smga teng bo‘lgan nay bo‘lib, yuqori qismida togay bilan birikadi va 6-7 bo‘yin 
umurtqalari ro‘parasida joylashgan
. 
4-5 ko‘krak umurtqalari soxasida chap va o‘ng bosh bronxlarga 
ajralib ketadi. Kekirdak tananing o‘rta chizigi bo‘ylab joylashgan. Chap va o‘ng yonlaridan 
bo‘yinning qon tomirlari va nervlari o‘tadi. Kekirdak bo‘yin va ko‘krak qafasidan o‘tganligi sababli 
bo‘yin va ko‘krak qismlarga ajraladi. Kekirdak devori shilliq parda, shilliq osti qatlam, fibroz – 
togayli parda va adventitsial pardalardan iborat. Shillik parda bir qavatli ko‘p qatorli kiprikli 
epiteliy bilan qoplangan. Shillik osti qatlamida esa qon tomirlari, nervlar, limfa tugunlari, shilliq 
ishlab chiqaruvchi bezlar ko‘p miqdorda uchraydi. Fibroz – togayli pardasi 16-20 gialinli togaydan 
tuzilgan yarim xalqalardan iborat.Yarim xalqalarni uslari biriktiruvchi to‘qimali tutamlar bilan 
birikkan. 
Bronxlar 
Kekirdak IV-V ko‘krak umurtkalari soxasida chap, o‘ng bosh bronxlarga bo‘linadi. O‘ng bronx 
chap bronxga karaganda kaltarok va keng, chap bronx ingichkarok va uzun. Chap bronx ustidan 
aorta yoyi o‘tadi, o‘ng bronxdan esa – tok vena. Bronx devorlari tuzilishi jixatdan kekirdakni 
eslatadi. Bosh bronxlar o‘pka to‘qimasiga kirib shoxlanib birinchi, ikkinchi, uchinchi tartibli 
bronxlarga, kichik bronxchalarga va eng oxirida alveolalar uchraydigan eng mayda terminal va 
respirator bronxlarga bo‘linib ketadi. 
 
O‘pkalar 
Chap va o‘ng o‘pkalar ko‘krak qafasining oldingi qismida joylashgan bo‘lib, konussimon shaklga 
ega
(rasm 2).
Konusning asosi past tomondan diafragmaga tegib tursa, uchi esa birinchi qovurg’adan 
3-4 sm. yuqorirokda turadi. 
O‘ng o‘pka uch bo‘lakdan, chap o‘pka 2 bo‘lakdan iborat. Upkada 3 yuza farklanadi. O‘pkalarning 
diafragmaga tegib turgan yuzasi diafragmal yuza, bir-biriga qaragan yuzasi medial yuza va 

---

320 
qovurgalarga tegib turgan yuzasi qovurga tomon yuzasi deyiladi. O‘pkada 3 qirra – oldingi, pastki 
va orqa qirralar tafovut etiladi.
91

O‘pka medial yuzasining markaziy qismida o‘pka darvozasi joylashgan. O‘pka darvozasiga 
bronx, o‘pka arteriyasi, nervlar kiradi. Ikkita o‘pka venasi, limfa ullari, bronxlarning venalari esa 
darvozadan chikadi. O‘pka darvozasiga kiruvchi va u erdan chikuvchi kon va limfa tomirlari, 
xamda nervlar birgalikda o‘pka ildizi deyilardi.