Sport va harakatli 0‘yinlar

0‘rgatish bosqich lari va ularning nomi	()‘rgatish usIuUari
0‘rgatish vositalari
1-bosqich: 0‘rgatilayotgan o‘yin haqida tushuncha hosil qilish	Tushuntirish — tahlil qilish, ko'rsatish — izoh berish	So‘z, suhbat, muloqot, munozara, rasmlar, andozalar, videofilmlar
2-bosqich: Malakalarga oddiy sharoitda o‘rgatish (yakka tartibda, qo'shimcha vazifalarsiz)	Qismlarga bo‘lib, element va fazalarga bo‘lib o‘rgatish, o‘yinni to'liq holda o‘rgatish, xatolami tuzatish, rag'batlantirish, qaytarish	Tayyorlov-yondoshti- ruvchi, yo'naltiruvchi, turdosh, taqlidiy va asosiy o'yinlar

271

3-bosqich: 0‘yinlarga murakkabl ashtirilgan sharoitda o‘rgatish (vaziyatli vazifalar berish)	0‘yinni to‘liq holda 0‘rga- tish, tezlikva aniqlikni kuchaytirib o‘rgatish, turli yo‘nalishdagi harakatlardan so‘ng ijro etish, reproduktiv qaytarish asosida 0‘rgatish, o‘zaro tahlil va baholash asosida 0‘rgatish	1 -2 bosqichlardagi barcha vositalar, trenajyor va texnik vositalar
4-bosqich: 0‘rgatishni davom ettirish, takomillashtirish va mukammalashtirish	Barcha uslublar	Barcha vositalar va jamoa o‘yinlari

2-jadval 0‘rgatish jarayonida qo‘IlaniIadigan nmumiy та maxsus pedagogik prinsiplar T/r	0‘rgatish prinsiplari	Prinsiplarni qo'lhsb xusasiyatlari va ushibiy ko‘rsatmalar
1	Ilmiylik	0‘yinlarga o‘rgatishda bolalar yoshi, jinsi, jismoniy va psixoftmksional imkoniyatlar e’tiborga olinadi, me’yorlanadi
2	Onglilik va faollik	0‘rgatilayotgan harakatli 0‘yinlar ongli tasawur etilishi zarur, o'rgatishda bolalar faolligi ta’minlanishi lozim
3	Muntazamlilik va uzviy bog‘liqlik	Bosqichma-bosqich o'zlashtiruv, takomillashuv va mukammalashuv ta’minlanadi
4	Mutanosiblik va muvoflqlik	0‘yinlar murakkablik va yuklama salohiyati (hajmi, shiddati, yo‘nalishi, takrorlanishi va muddati) jihatlaridan shug‘ullanuvchi imkoniyatiga mos bo'lishi darkor
5	Mukarnmallik	Mazmun jihatidan to‘g‘ri o‘zlashtirilgan 0‘yinlar takomillashuv asosida turg‘un va barqaror darajaga ko‘tariladi
6	Uzluksizlik	0‘yinlarga o‘rgatish va takomillashtirish jarayoni murakkablashib borishi darkor, uzilishlarga yo‘l qo‘yish salbiy natijalarga olib keladi /

272

7	«Yengilidan og‘iriga»	0‘zlashtirishga loyiq harakatli o‘yinlar progressiv yo‘nalishda, lekin asta-sekin kuchaytirib borilishi kerak
8	«Q‘tilganidan o‘tilmaganiga»	Shiig‘uHanuvchi o‘zlashtirgan (unga tanish bolgan) o‘yinlardan yangi o'yiniarga o‘tish oTgatish samaradorligini oshiradi
9	«Oddiydan murakkabga»	Eng oddiy o‘yinlardan sekin-asta murakkab 0‘yinlaiga o‘tish bolalar qiziqishini so‘ndir- maydi

0‘rgatish bosqichlari, uslublari va vositalari Harakatli o‘ymlar fanini o‘zlashtirish, o‘yinlarga o‘rgatishda qoMlaniladigan na’munaviy texnologik xaritalar Fanni o‘qitishda va o^lyinlarga o‘rgatish jarayonida qo‘llani- ladigan texnologik xaritalarining maqsadi — fanga oid mavzulami yanada chuqurroq o‘zlashtirish, mashg‘ulotlarda muhokama etiladigan masalalar mohiyati haqida aniq tasawur hosil qilishga qaratilgan. Fanni o‘qitishdan maqsad — xalq harakatli o‘yinlarining naza- riy va amaliy asoslarini o'zlashtirishdan iborat. Ta’lim texnologiyalarining vazifalari — talabalarda kasbiy-peda- gogik malaka va ko'nikmalarni hosil qilish hamda shakllantirishga mo‘ljallangan. Ma’ruzaning texnologik xaritasi Bosqichlar, vaqt	Faoliyati
	0‘qituvchi	Talaba
1 -bosqich Tashkiliy (5 daq.)	1.1. E’lonqiladi: mashg'ulot mavzusi, maqsadi, vazifalari, rejasi, muhokama qilinadigan masalalar va foydalanadigan adabiyotlar	1.1. Tinglaydi va yozib oladi
2-bosqich Savollar qo‘>ish,	2.1. Asosiy savollarni e’lon qiladi: 1. Umumbashariy va milliy harakatli o‘yin- laming mohiyati nimalar bilan izohlanadi?	2.1. Tinglaydi, aniqlashtiruvchi savollar beradi.

273

mohiyatini tushuntirish va уо‘11ашпа1аг berish (20 daq.)	0‘tmishda harakatli o‘yinlar vujudga kelishi va shakllanishi qanday kechgan? Mustaqillik davrida milliy harakatli o‘yinlarga qanday e’tibor berilyapti? Harakatli o'yinlar sog'lomlashtirish, inson tarbiyasi, uni ma’naviy, madaniy va aqliy shakllanishida qanday rol o'ynaydi? Harakatli o‘yinlar jismoniy tarbiya va sportda qanday ahamiyatga ega?	Yozib boradi. Savollar mohiyatini tasawur qiladi. 0‘zjavob- larini jamlaydi. 0‘z fikri va mulohazalarini izhor qiladi.
3-bosqich Savollar bo'yicha mavzu mohiyatini yoritish (45 daq.)	Savollarga real vaziyatlar asosida tushunchalar beradi. Umumbashariy va milliy harakatli o‘yinlar farqini ochib beradi, ulami o'zaro bog'liqligini asoslaydi. 0‘tmishda qollanilib kelingan, shakllanib borgan va bugimgi kunda sayqal topayotgan o'yinlar ahamiyatiga izohlar beradi. 0‘yinlami sogiomlashtirish, aqliy va jismoniy-tarbiya, ma’naviyat va madani- yatdagi rolini tahlil qilib beradi (1-ilova). 0‘yinlaming jismoniy tarbiya va sportdagi ahamiyatini ochib beradi (2-ilova). Vaziyatli savollar berib boradi va talabalar fikrini o‘rganadi, ularga qo‘- shimcha qiladi va rag‘batlantiradi.	Tinglaydi, yozib boradi. O'yinlar mohiyati va bogiiqligi haqida fikr yuritadi. 0‘zaro muhokama qiladi. Javoblaiga taqriz beradi. Ilovalarva ulaming izoh- larini yozib oladi. Qo‘shim- chalar qiladi.
4-bosqich xotima, umumlashti- rish, xulosa (10 daq.)	Har bir savol bo'yicha javob xulo- salarini e’tirof etadi va umumiy natijaga baho beradi. Mavzu savollari bo'yicha bilimni mustahkamlash uchun tavsiya etilgan adabiyotlar asosida mustaqil ish vazifalarini beradi. Navbatdagi dars mavzusini eslatib o‘tadi.	Tinglaydi va yozib oladi. Mashg‘ulot natijasi bo'yicha o‘z fikrini bildiradi. Vazifalami yozib oladi.