Sport pedagogik maxoratini oshirish

3.1 MUMTOZ RAQS XARAKATLARI

1661 yilda qirol Lyudovik XIV bo’lajak raqqoslar ta’lim oladigan Qirollik raqs akademiyasiga asos soldi. Uning direktori SH. Boshamp mumtoz balet texnikasining asosini tashkil etgan qadamlarni, oyoq va qo’l larning holatini ishlab chiqdi. Usha davrdan boshlab balet raqsi badiiylik kasb etib, chinakkam spektaklga aylandi. Biz bugungi kunda tushunadigan mumtoz balet XIX asr oxirida shakillandi (Balet…, 2004, Raqslar…, 2001).

Gimnastikadagi xoreografik tayyorgarlik mumtoz raqs maktabini o’zlashtirishdan boshlanadi. Bu tana harakatlari madaniyati asosini, aniqrog’I, harakatlar sofligini, plastikasini, tugalligi hamda ifodaliligini o’rganishga imkon beradi.

“Maktab”ga xos mashqlarni bajarish jarayonida sportchilarda tanani to’g’ri tutish (qomat), barqarorlik, sakrovchanlik, harakatlarning aniq koordinatsiyasi shakillanadi. Tanani tik tuta olish yoki aplomb (ital..applombo - vertikal)- mumtoz raqs maktabining poydevori hisoblanadi. Bu holatda tana orqali hayolan tik chiziq o’tkazish mumkin, uning yuqoridagi nuqtasi boshning markaziga mos keladi, keyin u umurtqaning bel sohasi hamda zich birlashtirilgan oyoq panjalari orqali o’tadi. Burilishlar, sakrashlar, muvozanat ushlash, akrobatik elementlar, snaryadlardagimashqlarnitexnik jixatdan to’g’ri o’zlashtirish uchun aplombni saqlay olish zarur (Morel,1971, Shipilina, 2004).

Mumtoz raqs darslarini olib boorish maxsus xoreografik atamalarni bilishni talab qiladi. XVII asrdayoq Raul Feye mumtoz raqs elementlarini yozish uchun maxsus atamalar to’plamini yaratdi, undan butun dunyo mutaxassislari shu kungacha foydalanib keladilar. Bu xalqaro raqs tili mashqlari, darslar, balet spektakllarini qisqa va aniq bayon etishga imkon yaratadi, bundan tashqari, o’rgatish jarayonini ancha jadallashtiradi. Xoreografiya va gimnastika atamalaridan foydalanib, mumtoz raqs maktabining eng ko’p qo’llanadigan atamalarini keltiramiz.