Sport mashg‘ulotlari tizimida tayyorgarlik mashqlari. Mashqlarning anotomik belgilariga ko‘ra tasnifi

 
 
Tizimlar 
Eng yuqori kuch Sig‘im mollarning
umumiy miqdori 
mol ATF (min) 
kkal 
ATF 
kkal 
Fosfagen 
3,8 38 
0,5 
5 
Laktat 
1,2 12 
1,2 
12 
kislorod 
gliko-
genning 
nordon-
lashuvi 
0,8 8 
80,0 
800 
Yog‘larning 
nordonlashui 
0,4 4 
8000,0 
80000,0 
70 kg og‘irlikdagi “meyordagi” erkak tanasi og‘irligining 40% ni, ya’ni taxminan 30 kg ni tashkil 
etadi. Anchayin odatiy bo‘lgan mushak faoliyatida (lokomotsiya) butun mushak og‘irliginng 23 qismini 
tashkil etadi. Shuning uchun, odatda faol mushak og‘irligi 20 kg dan ochilmaydi. 
KISLORODNI ENG YUQORI DARAJADAGI ISTE’MOLI
Odamning aerob imkoniyatlari eng avvalo uning kislorodni iste’mol qilishi tezligi bilan 
belgilanadi. 
MPK qanchalik yuqori bo‘lsa, eng yuqori aerob yukning absolyut kuchi shunchalik ko‘p bo‘ladi. 
Bundan tashqari MPK qanchalik yuqori bo‘lsa, aerob ishlarini bajarish nisbatan yengil va davomiyroq 
bo‘ladi. 
Masalan – “A” va “B” sportchilar har ikkalasidan 4 l.daq. O2 talab qilinadigan bir xil tezlikda 
yugurmoqda. 
“A” sportchida MPK 5l.daq. ga teng, bu iste’molning 80% ni tashkil etadi, demak unda 20 % 
zahira bor. 

---

“B” sportchi MPK 4,4 l.daq.ga teng, bu iste’molning 90% ni tashkil etadi, bor-yo‘g‘i 10% zahira. 
Shunga ko‘ra «A” sportchi tezlikni oshirish yoki tegishli tezlik bilan uzoqroq masofaga chopish 
imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Shunday qilib, sportchida MPK qancha yuqori bo‘lsa, u masofada yuqori tezlikda uzoq harakat 
qila oladi, sport natijalari shuncha yuqori bo‘ladi. MPK qanchalik yuqori bo‘lsa, uning aerob ish 
qobiliyati (chidamliligi) shuncha yuqori bo‘ladi, u shuncha ko‘p hajmdagi ishni bajaradi.
 
KM+K eng yuqori ko‘rsatkichlari 
KM+K nisbiy 
ko‘rsatkichlari 
Uzoq 
mas. 
yugurish
erkak
ayollar 
ayol 
o‘rta 
mas. 
yugurish 
6,5 l.daq. 5,1 l.min
60 ml.kgm 
suzish 
5,1 l.daq. 3,6 l. 
daq. 
30 ml.kgm 
50,4 ml.kgm 
futbol 
4,2 l. daq. 
kurash 
4,9 l daq. 
gimnastika 
3,1 l. daq. 
MPK, eng yuqori 
ko‘rsatkichi 
litr. 
daq. ifodalanadi 
Nisbiy ml.kg.min
bilan ifodalanadi 
КМ+К дан нисбий куч зонаси 
энг юқори 
95-100% КМ+К дан 
Юқори атрофида 
85-90% КМ+К дан 
Суб.максимал 
70-80% КМ+К дан 
ўрта 
55-65% КМ+К дан 
кичик 
50% ва КМ+К дан паст