Sport mashg‘ulotlari tizimida tayyorgarlik mashqlari. Mashqlarning anotomik belgilariga ko‘ra tasnifi

Cheklangan charchash - bu ayrim mushak guruhlarini charchashi. 
Yashirin (o‘rni to‘latiladigan) charchashga irodani ishga solish hisobiga ish qobiliyatining 
yuqori darajasi xos xususiyatdir. Bu sohada ishlash kam darajadagi iqtisod qilish bilan bog‘liq. 

---

Ochiq (o‘rin to‘latilmaydigan) charchash yashirin charchash paytida ish to‘xtatilmasa 
yuzaga keladi. Ichki a’zolar va harakat apparat-lari vazifasini susayishi bilan ish qobiliyatini 
pasayishi bosh belgi hisoblanadi. Odatda bunday holatda sportchi masofadan chet-laydi, 
mashg‘ulotni to‘xtatadi. 
Maksimal anaerob quvvatiga ega bo‘lgan mashqlarni bajarish-dagi charchashni o‘sishiga 
MAT da va asab-mushak ijroiya apparatida ro‘y berayotgan jarayonlar muhim o‘rin tutadi. 
Ayniqsa kreatin-fosfat tez susayadi. Laktat aralashmasi unchalik ko‘p emas, negaki ish qisqa 
muddatlidir. 
Maksimalga yaqin anaerob quvvatiga ega bo‘lgan mashqlarni bajarishda charchashni 
o‘sishiga ham MATda va asab-mushak ijroiya apparatida (ishlayotgan mushaklarda) ro‘y 
berayotgan o‘zgarishlar yetakchi o‘rin tutadi. Mushaklarning o‘zida fosfagen va mushak glikogeni 
jadallik bilan sarf bo‘ladi. Ancha miqdorda sut kislo-tasi to‘planadi. 
Submaksimal anaerob quvvati sohasida ishlash chog‘ida fosfa-genlarning (ATF, KrF) 
resintezi (tiklanishi) yetarli dara-jadagi tezlikda ro‘y beradi, shuning uchun ish oxirida ularning 
sezilarli darajadagi sarfi bilinmaydi. Bu quvvat sohasidagi ishni baja-rish chog‘ida mushak va 
qonda laktatni to‘planishi asosiy xususiyat hisoblanadi 
Maksimal aerob quvvatli mashqlarni bajarishda charchash eng avvalo kislorod tashuvchi 
tizim bilan bog‘liq, uning eng so‘nggi imkoniyati ish qobiliyatini chegaralaydi. Ishlayotgan 
mushaklarni kislorod bilan yetarli darajada ta’minlanmaganligi quvvatning ushbu holatidagi 
charchashning bosh sababi hisoblanadi.