Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

islom e’tiqodini qabul qiluvchi har bir kishi o’z taqdirining Alloh 
tomonidanoldindan belgilab qo’yilgani (taqdiri azal)ga ishonishi lozim. 
Qur’onda yozilishicha,«Alloh kimni hidoyat qilishni istasa, uning ko’nglini islom 
uchun keng qilib qo’yar.Kimni adashtirishni istasa, uning ko’nglini «tor va tang 
qilib qo’yar»30 – Allohningirodasiga musulmonlar so’zsiz itoat etishlari shart; 
7) 
o’lgandan keyin qayta tirilishga ishonish
. 
Allohning irodasi bilan 
qaytatirilgan odamlarning «Mahshar eri»da to’plangan kuni 
qiyomat 
(arab. – 
tikkaturish, o’rnidan turish) deb ataladi. Bu kunda har bir inson o’z qilmishiga 
loyiqmukofot, ajr oladi: kimdir do’zahda qiynoq azobiga duchor bo’lsa, yana 
kimdirjannatda rohat-farog’atda yashashga muyassar bo’ladi.Islomda diniy e’tiqod, 
marosim, urf-odat, huquq va axloq normalardantashkil topgan dindorlar uchun 
oddiy, bajarilishi qulay shartlar to’plami farzlar ishlab chiqilgan. Ularni 

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
157 
bajarmaganlar islomdan chiqqan, deb hisoblanadi. Farzlarning eng asosiysi «islom 
arkonlari» deb ataladi (62-rasm).
Yer yuzida musulmonlar soni ortib borayotgani haqida ommaviy axborot 
vositalarida bot-bot aytib o‘tiladi. Ayniqsa, G‘arb matbuoti bu to‘g‘rida ko‘p 
yozadi.
So‘nggi 50 yil ichida Yer yuzidagi musulmonlarning soni 235 foizga o‘sgan. 
XX asrda Islom dini ergashuvchilari soni bo‘yicha Fransiya, Buyuk Britaniya va 
AQSh kabi mamlakatlarda ikkinchi o‘ringa chiqdi. Ilmiy farazlarga ko‘ra, 2030-
yilga borib, dunyo aholisining chorak qismi, ya’ni to‘rtdan biri yoki 26,4 foizi 
musulmonlardan iborat bo‘ladi. G‘arb mamlakatlarida musulmonlar soni ortishi 
kutilyapti. Islom diniga e’tiqod qiluvchilar soni bo‘yicha Pokiston yetakchiga 
aylanishi mumkin. Hozirgi o‘sish bo‘yicha hisoblansa, yaqin yigirma yil ichida 
musulmonlar soni 2,2 milliard kishiga 
yetadi. 
Musulmonlar 
dunyoning 
228 
ta 
mamlakatida 
istiqomat 
qiladi, 
49 
ta
mamlakatda esa aholining ko‘pchilik qismini 
tashkil etadi (I ilova). Ular 60 ga yaqin tilda 
so‘zlashadi. Islom diniga e’tiqod qiluvchilar 
gaplashadigan tillar orasida arab, bengal, 
panjob, yavan, o’zbek, turk, urdu, fors, 
pushtun, sindhi va kashmir tillari yetakchilik qiladi. 
Musulmonlarning asosiy qismi – 85 foizi sunniylik mazhabida, qolgan 13 
foizga yaqin musulmon shialik, qolganlari xorijiylik tarafdori.