Soliqlarni belgilari. Soliqlarni davlat budjeti daromadlardagi o’rni Reja: 1

Yuqoridagi maqsadlarga soliq-byudjet siyosati vositalarida ham erishiladi, ularga quyidagilar kiradi:

• 
  - soliq regulyatorlari: har xil turdagi soliqlarni va soliq stavkalarini, ularning tuzilishini, soliq solish ob'yektlarini, soliq manbalari, imtiyozlar, sanktsiyalar, yig'ish muddatlari, to'lov usullarini manipulyatsiya qilish;
  
• 
  - byudjetni tartibga soluvchilar: davlat tomonidan mablag'larni markazlashtirish darajasi, federal yoki respublika va mahalliy byudjetlar o'rtasidagi nisbat, byudjet taqchilligi, davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg'armalar o'rtasidagi nisbat, daromadlar va xarajatlar moddalarining byudjet tasnifi va boshqalar.
  

Soliq va byudjet xarajatlarini yagona mexanizmga birlashtirgan davlat byudjeti soliq-byudjet siyosati samaradorligining muhim vositasi va ko'rsatkichi hisoblanadi.

Turli xil vositalar iqtisodiyotga turlicha ta'sir ko'rsatadi. Davlat xaridlari, umumiy xarajatlarning tarkibiy qismlaridan birini va natijada talabni shakllantiradi. Xususiy xarajatlar singari, davlat xaridlari umumiy xarajatlarni ko'paytiradi. Davlat xaridlaridan tashqari, davlat xarajatlarining yana bir turi mavjud. Aynan, transfer to'lovlari. O'tkazma to'lovlari bilvosita iste'molchilar talabiga ta'sir qiladi va uy xo'jaligining mavjud daromadlarini ko'paytiradi. Soliqlar umumiy xarajatlarga salbiy ta'sir ko'rsatadigan vositadir. Har qanday soliq mavjud bo'lmagan daromadlarning kamayishini anglatadi. Daromadlarning kamayishi, o'z navbatida, nafaqat iste'mol xarajatlari, balki jamg'armalarning qisqarishiga olib keladi.

Soliqlar oshishi teskari yo'nalishda harakat qiladi. Soliqlarning ko'payishi iste'molchilar (kamayishi mumkin bo'lgan daromadlar kamayganligi sababli) va investitsiyalar xarajatlarining kamayishiga (sof investitsiyalar manbai bo'lgan taqsimlanmagan daromadlar kamayishiga) olib keladi va natijada yalpi talabning qisqarishiga olib keladi. Shunga ko'ra, soliqlarning pasayishi yalpi talabning oshishiga olib keladi, bu esa real YaMMning o'sishiga olib keladi.

Shuning uchun soliq-byudjet siyosatidan iqtisodiy tsiklning turli bosqichlarida iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun foydalanish mumkin.

Bundan tashqari, oddiy Keyns modelidan (Keynsian Kros modeli) barcha soliq siyosati vositalari (davlat xaridlari, soliqlar va pul o'tkazmalari) iqtisodiyotga multiplikativ ta'sir ko'rsatishi, shu sababli Keyns va uning izdoshlarining fikriga ko'ra, iqtisodiyotni hukumat tomonidan tartibga solinishi kerak. fiskal siyosat vositalaridan va birinchi navbatda davlat xaridlari qiymatini o'zgartirish orqali.

Iqtisodiyot joylashgan tsiklning fazasiga qarab, fiskal siyosat vositalari turli xil usullarda qo'llaniladi. Fiskal siyosatning ikki turi mavjud:

• 
  1) ogohlantiruvchi;
  
• 
  2) tiyish.
  

2. Soliq-byudjetni takomillashtirish yo'llari va usullari siyosatchilar.

Hozirgi vaqtda va kelajakda Rossiyada moliyaviy strategiyani shakllantirishning nazariy asoslari oqilona, \u200b\u200bmuvozanatli Keynsianizm bo'lishi mumkin. Ushbu bosqichda davlatning iqtisodiyotga bilvosita aralashuvi chegaralarini kengaytirish kerak (ayniqsa soliqlarni tartibga solish sohasida). Bozor mexanizmi barter va yuqori soliqlar bilan bog'liq to'lov qobiliyatiga ega bo'lgan talabning tor chegaralarini mustaqil ravishda ko'tarishga qodir emas. Soliq imtiyozlarining haddan tashqari yuqori darajasining o'rnatilishi korxonalarni soliq to'lashdan bo'yin tovlashning qonuniy va yarim huquqiy usullarini keng miqyosda izlashga undaydi.

Ishlab chiqarishni rivojlantirish va daromad olishni rag'batlantiradigan soliq tizimi iqtisodiy o'sishning barqaror va sinovdan o'tgan omili hisoblanadi. Mamlakat siyosiy rahbariyati soliq tizimini tubdan o'zgartirish zarurligini tan oldi. Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2002-2003 yillarga mo'ljallangan ijtimoiy siyosat va iqtisodiy modernizatsiya sohasidagi harakatlar rejasida ustuvor vazifalar belgilangan. Asosiy makroiqtisodiy siyosat soliq islohotidir. Uning maqsadlari birinchi marta muvozanatlashgan holda soliq yukini sezilarli darajada kamaytirish va tenglashtirish uchun investitsiya muhitini yaxshilash va davlat byudjeti profitsitiga erishish zarurligini aks ettiradi. Shuni ta'kidlash mumkinki, davlat, madaniyatli tadbirkorlar va ko'pchilik aholining uzoq muddatli manfaatlarini muvofiqlashtirish vazifasi qo'yildi.

Islohotning qonunchilik asoslari - Prezident tomonidan imzolangan Soliq kodeksi (to'rt qismdan iborat ikkinchi qism) 2001 yil 1 yanvardan kuchga kirdi.

Soliq islohotlarining yangi bosqichi boshlangan paytgacha mamlakatda shakllangan iqtisodiy va siyosiy sharoitlarni tahlil qilishga harakat qilamiz. Avvalo, biz iqtisodiy va soliq siyosatining o'zaro ta'sirining xususiyatlarini ta'kidlaymiz. Iqtisodiyotni jonlantirish soliq bazasini kengaytirishga, soliqlarni "haqiqiy" pullar bo'yicha to'plashni ko'paytirishga yordam beradi. Boshqa tomondan, maqbul soliq tizimini joriy qilish ishlab chiqarish o'sishini rag'batlantiradi.

So'nggi 2,5 yil ichida, hukumat oxir-oqibat to'lovlar doirasini buzishga muvaffaq bo'ldi, bunda bir rubl byudjet majburiyatlarini bajarmaslik 3,5-4 rublni tashkil etdi. mamlakat iqtisodiyotida to'lovlarni amalga oshirmaslik. Bu mamlakatda soliq yig'ishning yaxshilanganligini izohlashi mumkin. Rossiya Federatsiyasining Soliqlar va yig'imlar vazirligi uchun 1999 yildagi eng muhim voqea byudjetning tushishi va "tirik" pul tushumlarining o'sishi boshlanishi edi. 1999 yilda jamlangan byudjetga maqsadli byudjet va davlat byudjetidan tashqari jamg'armalari daromadlari bilan birga 1044,0 milliard rubl yig'ildi. soliqlar va yig'imlar. "Jonli" pul shaklida 793,4 milliard rubl yoki barcha daromadlarning 76 foizi olingan. Amaldagi soliq siyosati samarali bo'ladimi / Moliya, № 10, 2002, 2-bet6 Federal byudjetda "jonli" pul tushumlarining o'sish sur'ati byudjet daromadlarining umumiy yig'imi bo'yicha tegishli ko'rsatkichlardan oldinda edi.

Boshqa tomondan, rublning devalvatsiyasi, xom ashyoning yuqori eksport narxlari emas, balki, avvalambor, soliq yukining pasayishi, davlat xarajatlari va amaldagi byudjet taqchilligi Rossiyada iqtisodiy tiklanishning asosiy sabablari edi. Bugungi kunda iqtisodchilar davlat soliq siyosati iqtisodiyotning barqaror ishlashining asosiy omili ekanligi to'g'risida yakdil fikrda. Iqtisodiy tahlil instituti tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shunday xulosaga keldi: eng yuqori o'sish sur'atlariga erishish uchun bozor iqtisodiyoti tizimida iqtisodiyotga davlat byudjeti yukining past ko'rsatkichlari bo'lishi kerak.

Soliq islohotlarining yangi bosqichini amalga oshirishning muhim sharti - Rossiya biznesi ishtirokchilari o'rtasida ishbilarmonlik etikasining yangi Mustaqil O`zbekiston ochiq, erkin iqtisodiyotga asoslangan odil jamiyat, kuchli demokratik huquqiy davlat qurish yo`lidan bosqichma-bosqich olq'a bormoqda. Respublikamizda jamiyatni yangilashda va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotda tanlangan bu yo`li jahon tajribasiga asoslangan, xalqimizning turmush sharoitlari, an'analarini, urf-odatlarini, turmush tarzini har tomonlama hisobga olgan.

Bozor munosabatlariga o`tish murakkab jarayon, u bosqichma-bos-qich amalga oshiriladi. Har bir bosqichni amalga oshirish uchun ma'lum vaqt kerak bo`lib, har tomonlama murakkab bo`lgan bir qancha ishlarni bajarish zarur bo`ladi.

Iqtisodiy islohotlarning birinchi bosqichida eng, awalo, bozor munosabatlarining huquqiy poydevori yaratildi. Bu davrda 300 taga yaqin iqtisodiy xarakterdagi qonunlar qabul qilindi, turli mulkchilik shakllaridagi korxonalar, ya'ni davlat korxonalari, aksiyadorlik jamiyatlari, xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar, kichik va mas'uliyati cheklangan korxonalar, ijara korxonalari, fermer va dehqon xo`jaliklari, jamoa xo'jaliklari, xususiy korxonalar, yakka tartibda mehnat faoliyat ko`rsatadigan shaxslar vujudga keldi.

Bozor iqtisodiyoti rivqjlangan davlatlarda turli mulkchilik shaklidagi korxonalar faoliyatini uchta asosiy mexanizm orqali tartibga solinadi.

1. 
   Xo`jalik qonunchiligi.
   
2. 
   Soliq mexanizmi.
   
3. 
   Bank mexanizmi, narx, kredit va boshqalar.
   

Iqtisodiyotni tartibga solishda soliq mexanizmi alohida o`rin tutadi. O`zbekistonda bozor islohotlari boshlanishi bilan oldingi soliq tizimi ta'sirchanligi va samarasi susaydi, chunki u rejali boshqarish tizimiga asoslangan mexanizm edi. Endi bozor iqtisodiyotiga xos soliq mexanizmi joriy etilishi zarur bo`lib qoldi. Buning uchun dastlab soliq qonunlari qabul qilingan bo`lsa so`ngra o`zbckiston Respublikasining Soliq kodeksi ishlab chiqildi va u 1-yanvar 1998-yildan boshlab amalga kiritildi.