Sog’liqni saqlash tizimini moliyalashtirishning, ahamiyati, maqsadi va manbalari

Mehnatga haq to’lash razryadi
Tarif koeffitsienti
1	1.526
2	1.679
3	1.847
4	2.031
5	2.234
6	2.458
7	2.704
8	3.001
9	3.331
10	3.698
11	4.067

Tegishli razryadni aniqlab olingach unga to’g’ri keluvchi koeffitsientni mehnatga haq to’lashning qonun hujjatlarida belgilangan eng kam miqdori ko’paytiriladi.
Kichik tibbiyot xodimlari uchun tarif setkasi bo‘yicha quyidagi razryadlar belgilanadi:
2-jadval
Kichik tibbiyot xodimlari uchun tarif setkasi

Lavozimlar nomi	Razryad
1. Barcha nomlardagi sanitarka va boshqa kichik tibbiyot xodimlari	1
2.Bemorlarni parvarish qiluvchi kichik hamshira	1
3. Xo‘jalik bekasi	2

Tuman kasalxonalari va ixtisoslashtirilgan klinikalarning reanimatsiya bo‘limlari (intensiv terapiya bo‘limlari)da ishlaydigan, bemorlarni parvarish qiluvchi kichik hamshiralarga tarif setkasi bo‘yicha 2-razryad belgilanadi.
O‘rta tibbiyot xodimlari uchun tarif setkasi bo‘yicha quyidagi razryadlar belgilanadi:
3-jadval
O‘rta tibbiyot xodimlar tarif setkasi

Lavozimlar nomi	Razryad
1. Tibbiy ro‘yxatdan o‘tkazuvchi, dezinfektor	2
2. Barcha nomlardagi tibbiyot hamshirasi, shafqat hamshirasi, feldsher, akusherka, laborant, rentgen laboranti, tibbiyot statistigi, tish texnigi, tibbiy-ijtimoiy xodim
— toifasiz	2
— II toifa	3
— I toifa	4
— oliy toifa	5
3. Operatsiya hamshirasi, anestezist-hamshira, reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limlari hamshirasi, tug‘ruqxona (bo‘lim)ning akusherkasi, sanitariya vrachining yordamchisi, parazitolog vrachning yordamchisi, entomologning yordamchisi
— toifasiz	3
— II toifa	4
— I toifa	5
— oliy toifa	6
4. Bo‘lim (filial) feldsheri, akusherkasi; katta tibbiy hamshira, katta feldsher, katta akusherka; tish vrachi, shoshilinch yordam katta feldsheri, hamshiralik ishi mutaxassisi, yetakchi tibbiy hamshira
— toifasiz	4
— II toifa	5
— I toifa	6
— oliy toifa	7

Oliy ma’lumotga ega bo‘lmagan davolovchi jismoniy tarbiya yo‘riqchisiga va metodistiga tarif setkasi bo‘yicha ikkinchi razryad belgilanadi.

Vrach xodimlar uchun tarif setkasi bo‘yicha quyidagi razryadlar belgilanadi:
4-jadval
Vrach xodimlar uchun tarif setkasi

Lavozimlar nomi	Razryad
1. Mutaxassis vrach
— toifasiz	6
— II toifa	7
— I toifa	8
— oliy toifa	9
2. Bemorlarni operatsiya qiladigan barcha nomlardagi vrach-xirurg; tezkor faoliyatni ta’minlaydigan va reanimatsiya chora-tadbirlarini amalga oshiradigan anesteziolog-reanimatolog vrach; davolash tadbirlarini amalga oshiradigan endoskopist vrach; tez tibbiy yordam ko‘chma brigadasi mutaxassis vrachi; umumiy amaliyot vrachi
— toifasiz	7
— II toifa	8
— I toifa	9
— oliy toifa	10

Bunda xodimlarning oylik ish haqini hisoblashda ushbu tarif setkalaridagi belgilangan razryadlar miqdorini eng kam oylik ish haqiga nisbatan ko’paytirilib hisoblanadi.

2. 
   Sog’liqni saqlash tizimini moliyalashtirishning amaliy tahlili
   

Mamlakatimizda inson huquqlari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash, qadr-qimmatini ulug‘lashda sog‘liqni saqlash tizimi ustuvor ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ham yurtimizda tinchlik va sog‘liqni ta’minlashga erishsak, qolgan hamma narsaga erishamiz.
Ayni shu maqsadda respublikamizda sog‘liqni saqlash tizimini tubdan isloh etish va uning rivojini yangi bosqichga ko‘tarish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
Bu haqda so‘z yuritganda, keyingi besh yilda sohaga oid 200 dan ortiq qonun hujjatlari, jumladan, 2019-2025-yillarda Sog‘liqni saqlash tizimini rivojlantirish konsepsiyasi qabul qilinganini ta’kidlash lozim.
Tibbiyot sohasini moliyalashtirish hajmi yil sayin ortib bormoqda. Buni joriy yilda sohaga 18 trillion so‘mdan ziyod yoki 2016-yilga nisbatan 4 barobar ko‘p mablag‘ ajratilgani ham yaqqol tasdiqlab turibdi.
Mamlakatimizda tibbiyotning uch bosqichli milliy modeli – birlamchi tibbiy-sanitariya, shoshilinch tez tibbiy yordam va ixtisoslashtirilgan tibbiy xizmat tarmog‘i yaratilib, samarali faoliyat yuritmoqda. Eng muhimi, tibbiyot muassasalari xalqqa yanada yaqinlashmoqda.
Tibbiy xizmatlarning sifat darajasi oshib, yangi zamonaviy yo‘nalishlar, davolash va diagnostika usullari, noyob ilmiy-amaliy tajribalar shakllanmoqda. Buni birgina misol, ya’ni, qisqa davrda buyrak, jigar va o‘zak hujayralarda 700 dan ortiq murakkab operatsiyalar muvaffaqiyatli amalga oshirilganida ham ko‘rish mumkin.
Onalik va bolalikni muhofaza qilish bo‘yicha ishlar ko‘lami ham kengaymoqda. Xususan, homilador ayollar salomatligini doimiy nazorat qilish tizimi yo‘lga qo‘yilgani onalar va go‘daklar o‘limini sezilarli kamaytirishda muhim omil bo‘lmoqda.
O‘tgan davrda patronaj xizmati mutlaqo yangicha asosda tashkil etildi. Hamshiralarning uyma-uy yurib, har bir fuqaro salomatligini nazorat qilib borayotgani kasalliklarning oldini olish va aholining tibbiy madaniyatini yuksaltirishda katta rol o‘ynamoqda.
Davlat tibbiyot muassasalari bilan birga, xususiy klinikalar soni ko‘payib, ular 129 ta yo‘nalishda faoliyat ko‘rsatayotgani sohada sog‘lom raqobatni, aholi uchun tanlash imkoniyatini oshirishga xizmat qilmoqda”⁴
Bugungi kunda 01.01.2021 holatiga ko’ra sog’liqni saqlash muassasalari soni jami 3 655 ta. Ushbu muassasalarda arjatilgan jami shtat birliklari soni 468 314 ta bo’lib, ushbu tarkibning 105 899 tasi vrachlar hisoblanadi.
2018-2020 tillarda Davlat budjetidan “Sog’liqni saqlash” sohasiga ajratilgan mablag’lar ijrosi to’g’risida to’xtaladigan bo’lsak:
5-jadval⁵

№