Siyosatshunoslikka

87 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction. N ew Jersey: Pearson, 2013.-P.132-33.
249

---

lik munosabatlarini vujudga keltiradi. Bolalar ota-onalari o‘rgatgan 
qadryatlami tanqid qilmasdan va to‘g‘ri qabul qilishadi va butun 
hayotlari davomida aynan shulami takrorlashlari mumkin.
-
Maktab.
Ko‘p maqsadli ijtimoiylashtarish aynan maktablarda 
sodir bo‘ladi. Ko‘plab davlatlarda tarix fanidan bolalarda g‘urur 
va vatanparvarlikni uyg‘otish maqsadida foydalanishadi. K o‘plab 
Afrika xalqlari turli til va tarixga ega bo‘lgan qabilalami bir- 
lashtirish uchun odatda ingliz yoki fransuz tilidan foydalangan 
holda ular qachonlardir buyuk va birlashgan xalq bo‘lgan ekanlikla- 
rini singdirib o‘tishadi. Lekin bu (oxirgi paytlarda Kongoda kuza- 
tilganidek) ba’zida ish bermaydi. Kommunistik xalqlarda ham o‘z 
tuzumlarini qo‘llab-quvvatlanishiga erishish uchun maktablardan 
foydalanishadi. 1989-yilda ko‘rganimizdek, bu harakat muvaffaqi- 
yatsizlikka uchradi; buning boisi Sharqiy Yevropada kommunist- 
laming maktablardagi harakatlari oila va cherkovlarda rad etildi.
Maktab ta’limi siyosiy munosabatga ta’sir ko‘rsatadi. Teng ra- 
vishda, ko‘plab yillar ta’lim olgan odam ta’lim olmagan odamdan 
farqli tarzda o ‘z jamiyati uchun kuchli mas’uliyat hissini ko‘rsatadi va 
jamiyat siyosatiga ko‘proq ta’sir ko‘rsata olishini sezadi. Ta’lim 
kengroq ochiq fikrlaydigan munosabatlami yaratadi va odatda o ‘z 
istaklari va ishtiroklari orqali kishilar ko‘p daromadga va martabaga 
erishadilar.
-Tengdosh guruhlar.
Insonning do‘stlari va birga o‘ynovchi 
hamrohlari ham siyosiy qadriyatlaming shakllanishini belgilab beri- 
shadi. Misol uchun, Yamaykadagi maktabga boradigan ishchi- 
sinf bolalari yuqori ijtimoiy gumh bolalari bilan birga bir sinfga 
borsa ulaming siyosiy fikrlari o‘sadi, agar o‘ziga o ‘xshagan ishchi 
sinfming bolalari bilan birga o‘qisa, ulaming qarashlari avvalgidek 
o‘zgarmasdan qolaveradi.
Tengdosh guruhlar ta’siri bugungi kunda oshganga o ‘xshamoqda. 
Ota va onasi ishlaydigan bolalar boshqa oilalarga nisbatan teng- 
doshlari orqali ko‘proq ijtimoiylashishi mumkin. Boisi ota-onaning 
farzandiga vaqti yo‘q. “Oila qadriyatlari”ni qo‘llab-quvvatlovchilar 
aynan shu omillar yoshlami narkoman va zo‘ravon bo‘lishiga sa-
250

---

bab ekanligini ta’kidlashmoqda. Bu bir hikmatli gapning isbotidir: 
“Do‘stlaring kimligini aytsang, sening kimligingni aytaman”.